Paweł Pierściński - urodził się 25 maja 1938 roku w Kielcach, zmarł 22 maja 2017 roku. Fotograf, publicysta, krytyk i teoretyk fotografii, działacz społeczny, regionalista, organizator ruchu fotograficznego pejzażystów polskich, komisarz ogólnopolskich wystaw fotografii krajobrazowej. 

Twórca i organizator kierunku artystycznego znanego pod nazwą Kielecka Szkoła Krajobrazu. Fotografuje od 1952 roku, debiut wystawienniczy miał w 1955 roku. Członek Związku Polskich Artystów Fotografików od 1964 roku. Członek Honorowy ZPAF - 1982 r., Fotoklubu Galeria MCK w Ostrowcu Świętokrzyskim oraz członek honorowy wielu stowarzyszeń fotograficznych w Polsce, Honorowy Prezes Okręgu Świętokrzyskiego ZPAF.

Studiował inżynierię lądową na Politechnice Warszawskiej, uzyskał dyplom w 1962 roku, jednak już dużo wcześniej, bo w 1952 zaczął fotografować; trzy lata później miał już swój debiut wystawienniczy na wystawie fotografii artystycznej w Częstochowie. Podobno początek prawdziwej artystycznej drogi miał swój początek od jego najbardziej znanego zdjęcia nazwanego "Sinusoidy" które wykonanał w 1956 roku w podkieleckiej wsi Mąchocice-Scholasterii niedaleko Bodzentyna, za które w 1962 roku otrzymał nagrodę na VIII Europejskiej Wystawie Fotografii w Lund w Szwecji i które zapewniło mu uznanie. Podczas studiów działał w nieformalnej grupie "Stodoła 60", wtedy zaczął zdobywać pierwsze nagrody za swoje zdjęcia, brał udział w wystawach. A jednocześnie wszystkiego uczył się sam - nigdy bowiem nie studiował fotografii.

Po zakończeniu studiów politechnicznych miał pracować przy budowie warszawskiego metra, gdy plany tej budowy zostały jednak zawieszone, Pierściński wrócił do Kielc i tam na kilka tylko lat podjął pracę "w zawodzie". Niedługo jednak wytrzymał i wkrótce zajął się jedynie fotografią. Od początku pracy twórczej realizował trzy obszary aktywności twórczej skupione wokół tematu krajobrazowego - twórczość fotograficzną, pisanie tekstów krytyczno-teoretycznych i publicystycznych oraz prowadził działalność organizacyjną w środowisku polskich pejzażystów. Był inicjatorem, organizatorem i komisarzem wystaw oraz wydawnictw albumowych o zasięgu ogólnopolskim.

Pierściński głównie odnajdywał się w fotografii czarno-białej, w czystych odbitkach bromowych. Wiele podróżował i przywoził ze swoich podróży zdjęcia - unikalne krajobrazy  z terenów obecnego województwa świętokrzyskiego  i kielecczyzny, naznaczony śladami ciężkiej pracy ludzi mocno związanych z naturą - pracy ziemi najbliższej, przy pomocy zwierząt i prostych narzędzi. W tym krajobrazie odnajdywał geometryczny porządek i ponadczasową harmonię: zarówno harmonię artystycznych kompozycji, jak i harmonię współpracy człowieka z naturą. Skupiał się przede wszystkim na ziemi: jej strukturze, geometrycznych rytmach pól, układających się w słynną świętokrzyską „szachownicę”, oraz zapisanych w nich śladach pracy człowieka: w bruzdach zaoranej ziemi, w rozmaitościach struktur upraw, wydeptanych ścieżkach i koleinach polnych dróg. Sam człowiek w tego rodzaju jego fotografiach pojawiał się rzadko i tylko w charakterze sztafażu - pokazany w oddali, aby współczesne szczegóły ubioru czy narzędzi nie wiązały go z konkretnym czasem. Oprócz krajobrazu, zajmował się także innymi fotograficznymi tematami. Fotografował Puszczę Jodłową, świętokrzyskie zakłady przemysłowe, budowy, ulice miast, portrety, akty, uprawiał fotografię socjologiczną.

Chociaż niezwykle sobie cenił fotografię dokumentalną, często odchodził od niej w stronę kreacji artystycznej: multiplikacji, foto kolażu, kształtowania obrazu wielokrotnym naświetlaniem, eksperymentował również z technikami tono rozdzielczymi. W każdej z tych dziedzin osiągnął doskonałość. Wiedział, że sztuka daje większe możliwości formułowania odautorskiego, indywidualnego przekazu i pozwala dzieło uczynić ponadczasowym. Te jego fotografie - niejednokrotnie powstałe już w latach pięćdziesiątych, nie są tak powszechnie znane, jak jego ikoniczne krajobrazy. Są jednak niezwykle oryginalne, niejednokrotnie wyprzedzają swój czas i świadczą o wszechstronności zainteresowań Artysty, a także o tym, że był niezwykle kreatywnym perfekcjonistą i tytanem pracy.

Artysta w latach 60. i 70. XX wieku, wykonał i zgromadził fotograficzną dokumentację zakładów przemysłowych ówczesnego województwa kieleckiego. W latach 70. i 80. XX wieku intensywnie rozwijał życie kieleckiego środowiska fotograficznego, rozbudowywał ideę Kieleckiej Szkoły Krajobrazu. Organizował plenery, wspólne wydawnictwa, wystawy, wyjazdy, eseje, teksty krytyczne.

Paweł Pierściński jest autorem ponad 250 wystaw indywidualnych, brał udział ponad 600 razy w wystawach na terenie kraju i zagranicą. Wydał kilkanaście albumów autorskich „Struktury” - 1982, „Między Wisłą a Pilicą”- 2001, W  roku 2004 ukazała się antologia tekstów autorskich opublikowanych w latach 1975-2004 pt. „Czas krajobrazu”, w 2007 roku album „Paweł Pierściński - Twórczość 1955 - 2005”, oraz w 2009 roku wydano wspomnienia "Pola Pejzażu" opublikowane w ramach 50 lecia pracy twórczej. Fotografie Pawła Pierścińskiego były wielokrotnie publikowane w wydawnictwach zbiorowych np. w albumie"Almanach Fotografiki Polskiej '69" i "25 lat Fotografiki Polskiej" z 1969 roku, w albumie "Polska w Fotografii Artystycznej" z 1974 roku, katalogu wystawy fotografii socjologicznej "Rodzina Robotnicza. Huta-Dom-Rodzina", katalogu "X Gorzowskie Konfrontacje Fotograficzne" z 1979 roku, bibliofilskim albumie złożonym z oryginalnych fotografii autorskich "Kieleckie Krajobrazy 1955-1980", katalogu wystawy "Rodzina szczecińska" z 1980 roku, w katalogu "Zabytki architektury ziemi kieleckiej" "Kieleckie Krajobrazy" z 1983 roku, w katalogu "Salon zaproszonych", katalogu "Obrazowanie ziemi" z 1984 roku, w katalogu "Polska Fotografia Krajobrazowa 1944-1984", w katalogu "Polska Współczesna Fotografia Artystyczna" z 1985 roku, katalogu "2. Salon zaproszonych" z 1986 roku, katalogu "Fotografia", katalogu wystawy zbiorowej "Krajobrazy świata w fotografii polskich podróżników" z 1987 roku, w katalogu "3. Salon zaproszonych" z 1988 roku, książce "Dialogi fotografii" z 1990 roku, książce pod redakcją Wiesława Prażucha "150 lat fotografii polskiej" z 1991 roku, w katalogu "Ratujmy zabytki kieleckich cmentarzy" z 1994 roku, w albumie "Fotografia. Sztuka ziemi kieleckiej" z 1997 roku, w opracowaniu Jerzego Lewczyńskiego "Antologia Fotografii Polskiej" z 1999 roku, albumie "XIV Międzynarodowy Plener Fotograficzny Art-Ekom Bałtów" z 2001 roku, albumach "Polska fotografia krajoznawcza" i "Mistrzowie Polskiego Pejzażu", książce Krystyny Łyczywek "Rozmowy o fotografii. Część 2", poplenerowym katalogu wystawy "Podlaski Przełom Bugu" z 2000 roku, w katalogu "500. wystawa w Galerii Fotografii Łódzkiego Towarzystwa Fotograficznego" i "Kielecka Szkoła Krajobrazu" z 2002 roku, w albumie okolicznościowym z okazji 60-lecia ZPAF "Polish Photography in 20th Century", w książce "Fotografowie 1946-2006. Słownik Biograficzny Fotografów Polskich" z 2006 roku, w opracowaniu Adama Soboty "Fotografia. Katalog zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu", w książce "Niech żyje fotografia. 20 lat Dni Fotografii w Świdnicy", katalogu wystawy "Efekt rzeczywistości" z 2007 roku, książce "Sztuka fotografii - Almanach 30-lecia Okręgu Świętokrzyskiego ZPAF", katalogu wystawy "Klasycy Polskiej Fotografii" i w katalogu wystawy zbiorowej "Światłoczułe. Kolekcje fotografii w Muzeum Narodowym w Warszawie" z okazji 170-lecia ogłoszenia wynalazku fotografii z 2009 roku, książce "Uśpiony kapitał" z 2010 roku, poplenerowym albumie "Spalski Park Krajobrazowy", w jubileuszowym albumie "XX lat Galerii Fotografii B&B" z 2012 roku, monograficznym albumie "Akt w polskiej fotografii" pod redakcją Jerzego Piątka z 2013 roku, w albumie "X Doroczna Wystawa Fotoklubu Galeria MCK", karty pocztowe "Żorski Plener Fotograficzny" z 2014 roku, katalogu wystawy "Urzekająca paralaksa. Fotografia i jej obrazy", albumie "XI Doroczna Wystawa Fotoklubu Galeria MCK" z 2015 roku, katalogu wystawy "Fotografia subiektywna w sztuce polskiej 1956-1969", albumie jubileuszowym wydanym z okazji 20-lecia Międzynarodowego Pleneru Fotograficznego "Podlaski Przełom Bugu", w książce Jerzego Daniela "Bruzdy" z 2016 roku, opracowaniu Adama Soboty "Nowe Horyzonty w Nowych Mediach" z 2017 roku, w albumie "PRL to było to" z 2020 roku, w katalogu wystawy "Portret zapomnianej prowincji kieleckiej", katalogu wystawy zbiorowej "60-lecie Jeleniogórskiego Towarzystwa Fotograficznego", katalogu wystawy "Fotografia. Karkonosze 1945-2021", w katalogu wystawy "Krajobrazy (w) pamięci. Pejzaż w polskiej fotografii" z 2021 roku, w książce "Fotografika. Fotografia artystyczna w Polsce 1927-1978", katalogu wystawy "Galeria Fotografii B&B. 30 lat 1992-2022" z 2022 roku oraz w almanachach światowej fotografii np. „Photography Year Book”, „Photographis”, „Fotojahrbuch International”, „Almanach FIAP” oraz wielu innych albumach i fachowej prasie fotograficznej w wielu krajach. Opublikował również ponad 500 tekstów, opracowań krytycznych oraz recenzji i wstępów do katalogów wystaw. Jego nazwisko można odnaleźć wśród haseł m.in. w międzynarodowych encyklopediach fotografów oraz międzynarodowych słownikach biograficznych. W 2018 roku ukazał się album "Paweł Pierściński. Fotografia" wydany przez Biuro Wystaw Artystycznych w Kielcach w którym znalazło się ponad 200 stron ze zdjęciami i tekstami artysty, pochodzących ze zbiorów BWA.

Za swoją twórczość fotograficzną oraz działalność społeczno - organizacyjną otrzymał odznaczenia państwowe, m.in. Krzyż Oficerski i Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski oraz honorowe odznaczenia Międzynarodowej Federacji Sztuki Fotograficznej w Genewie: AFIAP, EFIAP, EsFIAP. Prace artysty można znaleźć w kolekcjach  prywatnych oraz zbiorach muzealnych wielu  krajów  (np. we  Francuskim  Muzeum  Fotografii w Bievres, w Muzeum Sztuki Współczesnej im. A. Puszkina w Moskwie, Bibliotece Narodowej w Paryżu, Muzeum Fotografii we Fryburgu, Muzeum Sztuki Dekoracyjnej w Lozannie, Fundacji Navigator w Bostonie, Uniwersytecie w Padwie i w Parmie we Włoszech, Bibliotece Narodowej w Warszawie, w Muzeum Historii Fotografii w Krakowie, Muzeum Narodowym we Wrocławiu, w Muzeum Narodowym w Warszawie, Muzeum Sztuki w Łódzi, Galerii Współczesnej Sztuki Sakralnej w Kielcach, Centrum Fotografii Krajoznawczej w Łódzi, Muzeum Kultury Leśnej w Gołuchowie, Muzeum Okręgowym w Zamościu, Galerii Jerzego Olka w Gierałtowie, Galerii Sztuki Współczesnej "ESTA" w Gliwicach w Bibliotce Publicznej im. W. Gombrowicza w Kielcach w zbiorach stałych Łomżyńskiego Towarzystwa Fotograficznego w Łomży, Muzeum Ziemi Staszowskiej w Staszowie, Muzeum Narodowym w Kielcach, Muzeum Fotografii Miasta Rzeszowa. Największy zbiór fotografii Pawła Pierścińskiego, z których większość przekazał w darze, znajduje się w kolekcji fotografii Biura Wystaw Artystycznych w Kielcach - jego rodzinnym mieście.

W 2011 roku ukazała się książka wydana przez Świętokrzyskie Towarzystwo Regionalne której autorem jest Maciej A. Zarębski pt. "O obecności w fotografii i nie tylko" wywiad rzeka - będący rodzajem spowiedzi artystycznej Pawła Pierścińskiego zawierająca mnóstwo faktów oraz anegdot.

Po likwidacji swojej pracowni, artysta intensywnie poszukiwał miejsca, gdzie mógłby przekazać swoje zbiory, nie chciał, by po jego śmierci negatywy trafiły na przysłowiowy śmietnik. W 2004 roku zdecydował się w reakcji na brak zainteresowania przejęciem archiwum, o jego zniszczeniu. Samodzielnie pociął, a następnie spalił ponad 250 tysięcy naświetlonych przez siebie negatywów oraz część biblioteki w domowej kuchni węglowej. W ten dramatyczny sposób, przestało istnieć archiwum jednego najbardziej znanych polskich fotografów II połowy XX wieku. W ostatnich latach życia, przyświecała mu idea utworzenia w Kielcach Muzeum Kieleckiej Szkoły Krajobrazu, gdzie chciał przekazać wszystkie fotografie i inne pamiątki. Niestety nie było to wtedy możliwe. W tym czasie rozdawał muzeom fragmenty swojego dorobku fotograficznego. W 2014 roku, podarował Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie ponad 200 fotografii autorskich oraz część gromadzonego przez lata księgozbiorou. W 2015 roku, przekazał do Muzeum Wsi Kieleckiej część osobistych pamiątek - medale, statuetki dyplomy i inne cenne przedmioty, w tym 12 książek autorskich. Sprzęt fotograficzny którego używał, przekazał jednej z warszawskich fundacji.

Paweł Pierściński zmarł 22 maja 2017 roku w Kielcach. Miał 79 lat.

W 2017 roku, dzięki wydawnictwu Radostowa ukazała się, obszerna ilustrowana monografia pt. "Paweł Pierściński twórcą kieleckiej szkoły krajobrazu" prezentujaca życie i twórczość artysty, napisana przez Agnieszkę Zięba-Dąbrowską i Antoniego Dąbrowskiego. Publikacja została uzupełniona prezentację katalogów wybranych wystaw oraz okładki albumów, kalendarium i bibliografię, oraz szereg zdjęć dokumentalnych i artystycznych czarno-białych fotografii Pawła Pierścińskiego. Książka zawiera również fragment wyjątkowej publikacji "Hommage a Paweł Pierściński" - która została specjalnie przygotowana na 79 urodziny artysty, z życzeniami, fotografiami i wierszami poświęcone artyście, napisane przez zaprzyjaźnionych świętokrzyskich fotografików i literatów.

2 stycznia 2018 roku odsłonięto w Alei sław na Skwerze Harcerskim im. Szarych Szeregów w Kielcach pomnik artysty.

W 2018 roku, w pierwszą rocznicę śmierci Pawła Pierścińskiego ukazała się książka wydana przez Świętokrzyskie Towarzystwo Regionalne autorstwa Longina Kaczanowskiego i Macieja A. Zarębskiego pt. "Paweł Pierściński in memoriam" To opowieść o człowieku, który swoją wielkość osiągnął drogą ogromnego profesjonalizmu, swojej niebywałej pracowitości, uczciwości, skromności i wierności swoim ideałom.

Publikacje wybrane

• Almanach FIAP - Genewa (1963/64)
• Almanach Photography Year Book - (Londyn 1965/1969/1974/1978/1981)
• Almanach Fotojahrbuch International - (Leipzig 1967/ 1968/ 1969/ 1970/ 1972/ 1973/ 1974/ 1975/ 1980/ 1981/ 1982/ 1983/ 1984)
• Fotografia - (Leipzig 1963)
• Katalog Światowej Wystawy Fotografii K. Pavka "Kobieta" (1968)
• Raptularz Świętokrzyski - (Kielce 1970)
• Struktury (BWA Kielce 1971)
• Foto Magazine - (Monachium 1970 / 1987)
• Struktury (KAW 1982)
• Przemiany - (Kielce 1971)
• Photoblätter - (Monachium 1974)
• Photographic Journal - (Londyn 1975)
• Kielecka Szkoła Krajobrazu (Kielce-1976)
• Sztuka Ziemi Kieleckiej - Fotografia - (Kielce 1977)
• Fotografia - (Warszawa 1971 / 1977)
• Sowietskoje Foto - (Moskwa 1978)
• Bułgarska Fotografia - (Sofia 1978)
• Kielecka Szkoła Krajobrazu. Kronika - (Kielce 1979)
• Fotografia - special issue - (Warszawa 1979)
• Polish Daily News - (Nowy York 1981 / 1994)
• Dialogi - Fotografia i poezja - (Szczecin 1981)
• Ceskoslovenska Fotografia - (Praga 1983)
• Małe formy krajobrazowe - BWA Kielce (1984)
• Fotografia - (Bukareszt 1984 / 1985)
• PSA Journal - (Nowy York 1987)
• Sztuka - (Warszawa 1987)
• Fotografia Contemporanea - (Columbia 1987)
• Popular Photography - (Nowy York 1988)
• Kielecka fotografia w latach 1978-1988 - (Kielce - 1989)
• Kariera - (Nowy York 1989 / 1993)
• 150 Lat Fotografii - Wydawnictwo Jubileuszowe - (Warszawa 1991)
• Fhe International Directory of Distinquished Leadership - (American Biographical Institut 1992)
• Świętokrzyski Park Narodowy - (Voyager 1993)
• Antologia Fotografii Polskiej - (Bielsko-Biała 1999)
• Histoires d’ Oeufs - (Szwajcaria 1999)
• Polska Fotografia Krajobrazowa (2000)
• Historia Fotografii Krajoznawczej - (Łódź 2000)
• Staropolski Okręg Przemysłowy (SAM-WIL 2001)
• Między Wisłą a Pilicą (IdeaMEDIA 2001)
• Świętokrzyskie krajobrazy (Norpol 2001)
• Kielecka Szkoła Krajobrazu (Kielce 2002)
• Czas krajobrazu - antologia tekstów autorskich (Muzeum Historii Fotografii, Kraków 2004)
• Pagór - tom wierszy (Świętokrzyskie Towarzystwo Regionalne 2005)
• Pejzaż świętokrzyski (Norpol 2005)
• Horyzont (Muzeum Historii Fotografii w Krakowie 2005)
• Magia Świętokrzyskiego drzewa - (Norpol 2006)
• Paweł Pierściński - twórczość 1955-2005 - autorskie opracowanie biografii (Solo Press, Kielce 2007)
• Świętokrzyskie (Bosz 2007)
• Pomiędzy estetyką a dokumentem (Galeria Sztuki Współczesnej Esta 2008)
• Obrazowanie ziemi (Biuro Wystaw Artystycznych w Kielcach 2008)
• Fotografia w Kielcach (Świętokrzyskie Towarzystwo Regionalne 2010)
• Bibliografia podmiotowo - przedmiotowa (Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. W. Gombrowicza w Kielcach 2016)
• Krajobraz nieobecny (Kielce. Muzeum Wsi Kieleckiej 2017)
• Paweł Pierściński. Fotografia (Kielce Wydawnictwo BWA 2018)
• Fragmenty świata w obiektywie Pawła Pierścińskiego (Kielce, Muzeum Historii Kielc 2022)

Wybrane wystawy indywidualne

• Portret Ziemi Kieleckiej - Warszawa (1962)
• Puszcza Jodłowa - Kielce (1964)
• Struktury - Toruń, Kielce, Warszawa (1970-1971) oraz w 40 miastach Włochy (1974-1975)
• Krajobrazy - Wilno, Kowno (1976)
• Retrospektywna wystawa fotografii - Kielce (1981), (1995), (2005)
• Kielce - Włoszczowa - Kielce (1982)
• Krajobrazy - Muzeum Ceramiki, Bolesławiec (1983)
• Małe formy krajobrazowe - Kielce (1984)
• Krajobrazy z przednim planem - Kielce (1986)
• Krajobrazy zimy - na Nowy Rok - Kielce (1988)
• Wędrówki fotografa - Kielce (1989)
• Paweł Pierściński. Fotografia - Muzeum Ceramiki, Bolesławiec (1989)
• Chiny - Świdnica (1989)
• Barwy Ziemi Kieleckiej - Kielce (1991)
• Polnische Landschaft in fotografien von Paweł Pierściński - Leipzig, Miśnia RFN (1996)
• Les Paysages Polonais dans L objectif de Paweł Pierściński - Institut Polonais Paris - Francja (1998)
• Osiągnięcia artystyczne Pawła Pierścińskiego - Muzeum H. Sienkiewicza Oblęgorek (2003)
• Horyzont - (wystawa z okazji Jubileuszu 50-lecia pracy twórczej) - Muzeum Historii Fotografii, Kraków (2005)
• Pomiędzy estetyką a dokumentem - Galeria Sztuki Współczesnej ESTA - Gliwice (2008)
• Obrazowanie ziemi - Galeria Piwnice BWA w Kielcach (2008)
• Powrót do źródeł - Festiwal Fotografii Ojczystej - Stary Dworzec, Goczałkowice-Zdrój (2016)
• Paweł Pierściński. Krajobraz nieobecny - Dworek Laszczyków Muzeum Wsi Kieleckiej (2017)
• Krajobrazy - Galeria Fotografii Ratusz - Zamość (2017)
• Pawłowi Pierścińskiemu (1938-2017) - portret ziemi kieleckiej - Galeria Sztuki Tadeusza Czarneckiego "Biłasówka" w Radoszycach (2018)
• Mity postępu - Instytut Dizajnu,  Kielce (2018-2019)
• Czas krajobrazu - Galeria Worota - Zakhaymskie Vorota - Kaliningrad (2019)
• Fotografia - Galerii Fotografia Miejskiego Centrum Kultury - Ostrowiec Świętokrzyski (2019)
• Paweł Pierściński inaczej - Galeria Echo - Kielce (2019)
• Krajobraz nieobecny - Złota Galeria Centrum - Kraków (2020)
• Czas. Portret zapomnianej wsi - Muzeum Wsi Kieleckiej (2020)
• Fotografia - Galeria Sztuki BWA Olsztyn (2020)
• Czas krajobrazu - Muzeum w Piotrkowie Trybunalskim (2020)
• Krajobrazy - Galeria BWA, Sandomierz (2022)
• Fragmenty świata w obiektywie Pawła Pierścińskiego - Festiwal Fotoperyferie - Plac Artystów, Kielce (2022)
• Pamięci Pawła Pierścińskiego - Ośrodek Kultury Ziemowit, Kielce (2022)
• Paweł Pierściński - III Płockie Dni Fotografii, Płock (2023)
• Paweł Pierściński Inaczej - Galeria u Strasza, Kielce (2023)

Strona www: Paweł Pierściński

Podobne artykuły:

• Kielecka Szkoła Krajobrazu