Książka fotograficzna "Gorzko" prezentuje fotografie wykonane przez znanego wielkopolskiego fotografa i animatora kultury Władysława Nielipińskiego, które pochodzą z lat 1975-1990 wykonywanych amatorsko podczas wesel i innych spotkań towarzyskich. Książka została wydana w 2025 roku, przez fundację PIX.HOUSE.

Gorzko! Gorzko! - ten okrzyk to nieodłączny element polskich wesel, szczególnie w tradycji ludowej. Goście, skandując go wspólnie, domagają się od nowożeńców pocałunku, który ma… „osłodzić” gorzką wódkę lub atmosferę stołu. Symbolika jest jasna: gorycz - zwykle niepożądana na weselu - ustępuje miejsca słodyczy, gdy młoda para publicznie okazuje sobie uczucie. W tej formie zwyczaj przetrwał do dziś, choć jego korzenie sięgają znacznie głębiej. Etnograficzne źródła odnotowują podobne przyśpiewki już w XIX wieku. Oskar Kolberg, dokumentując wesele wielkopolskie, zapisał słowa: „Gorzka wódka, gorzka wódka, nie będziemy pili, bo nam dzisiaj państwo młodzi jej nie osłodzili”¹. W innych regionach - jak Mazowsze czy Kujawy - śpiewano z kolei o „gorzki barszczu” lub „gorzkiej kapuście”. Kaszubi wołali: „gòrzkô kava!” - a jeśli młodzi się nie całowali, grożono żartem, że goście… pójdą do domu. Najczęściej pocałunek miał miejsce po toaście, czasem także podczas oczepin - jako rytualne przypieczętowanie nowego stanu młodej pary. Choć forma różniła się w zależności od regionu, sens pozostawał ten sam: wspólne żądanie „osłodzenia” symbolicznej goryczy i publiczne potwierdzenie nowo zawartego związku. Współczesne „Gorzko!” to więc nie tylko zabawa - ale echo dawnego rytuału, który łączył magiczne życzenie pomyślności z radością wspólnego świętowania.

Andrzej Dobosz

Gorzko! Śluby i wesela. 1975-1990 / Bitter! Weddings. 1975-1990

• Fotografie: Władysław Nielipiński
• Koncepcja książki, edycja zdjęć i digitalizacja negatywów: Mariusz Forecki
• Projekt graficzny: Andrzej Dobosz
• Teksty: Andrzej Dobosz, Vladimír Birgus
• Tłumaczenie na angielski: Konrad Baranowski
• Tłumaczenie z czeskiego: Michał Szalast
• Wydawca: PIX.HOUSE
• Rok wydania: 2025
• ISBN: 978-83-968764-9-2
• Ilość stron: 212
• Wymiary: 200x260mm
• Oprawa: twarda
• Język: polski, angielski
• Wydanie: pierwsze

Władysław Nielipiński - kulturoznawca, animator kultury i fotograf. W 1978 roku założył klub fotograficzny Format. W latach 1987-1991 był kierownikiem Zakładowego Domu Kultury Wielkopolskich Zakładów Obuwia Polania w Gnieźnie. W okresie 2002-2021 prowadził dział fotografii w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu, wspierając działalność wielkopolskich klubów, towarzystw fotograficznych i osób prywatnych. Był organizatorem i jurorem licznych konkursów fotograficznych, plenerów, i warsztatów artystycznych. W latach 70. XX w. fotografował imprezy rodzinne i wydarzenia towarzyskie. Często były to wesela, w których uczestniczył jako członek rodziny lub przyjaciel, a przy okazji fotografował, dostarczając weselnikom cennych wówczas - niepowtarzalnych pamiątek. Po latach - korzystając z emerytalnej swobody - zdigitalizował zachowane negatywy i zdecydował się na pokazanie wybranych kadrów szerszej publiczności.

Publikacja została dofinansoiuana z Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO) w ramach Funduszu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (NextGenerationEU). Projekt realizowany w ramach przedsięwzięcia: "Wesele na wsi - fotograficzny dokument z II poi. XX w. w nowych formach prezentacji".