Fotografika. Fotografia artystyczna w Polsce 1927-1978

Filmy

Hartwigowie

Najczęściej czytane

Książki o fotografii

Katalog fotograficzny

Tagi

Alek Figura Piotr Komorowski Edward Falkowski Jacek Czekański Jan Spałwan Mazowieckie Centrum Sztuki Współczesnej Elektrownia Irina Popova Galeria Szara Świnoujście Jerzy Winklendt Claus Bjørn Larsen Krystyna Małek

Fotografika. Fotografia artystyczna w Polsce 1927-1978 / Fine Art Photography in Poland in 1927-1978 - katalog wystawy MuFo Muzeum Fotografii w Krakowie - Fundacja im. Edwarda Hartwiga - PWSFTviT - 2022

Książka "Fotografika. Fotografia artystyczna w Polsce 1927–1978" to wspólny katalog dwóch uzupełniających się wystaw "Fotografika. Fotografia artystyczna w Polsce 1927–1978" w Muzeum Fotografii w Krakowie w 2022 roku, oraz "Edward Hartwig: niedokończony portret" w Galerii Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, w 2022 roku.

Książka jest próbą uchwycenia tytułowej fotografiki z perspektywy historycznej i problemowej. Czym właściwie jest to zjawisko? Termin, który wprowadził do języka polskiego Jan Bułhak w 1927 roku, miał pozwolić odróżnić fotografię artystyczną od tej zawodowej oraz – przez użycie słowa "grafika" włączyć ją do świata plastyki. Bułhak i współcześni mu twórcy zrzeszeni w Fotoklubie Polskim chcieli tworzyć przy pomocy aparatów fotograficznych obrazy, a techniczne mistrzostwo pomagało im osiągać różnorodne efekty. W pojęciu "fotografiki" mieszczą się zarówno miękkie kadry rodzimego krajobrazu, eksperymentalne fotomontaże, jak i łączące elementy fotograficzne z graficznymi plakaty czy okładki płyt. Z kolei pod koniec lat 50. XX w. nową jakość temu pojęciu nadał Edward Hartwig, który nadał kierunek fotograficznym eksperymentom w Polsce na kolejne lata, a wręcz dekady.

Zjawisko fotografiki, niejako "rozpięte" pomiędzy tym, w jaki sposób rozumiał je Bułhak, a tym, jak definiował je Hartwig, było bardzo zróżnicowane, co ukazuje jeden z tekstów w publikacji, autorstwa Łukasza Gorczycy i Adama Mazura. Z kolei autorki dwóch kolejnych esejów, Marika Kuźmicz i Weronika Kobylińska skoncentrowały się na analizie metod i inspiracji Edwarda Hartwiga, przyglądając się tym samym fotografice w ujęciu tego twórcy.

Fotografika wpisywała się w artystyczną ideologię "nowego widzenia", właściwego epoce technologicznego postępu, ruchu i dynamiki. W jej naturze leżały więc również eksperymenty, innowacyjne metody obróbki obrazu, często samodzielnie opracowywane przez fotografików. Te ciemniowe operacje urozmaicały wachlarz środków plastycznej ekspresji. Do popularnych zabiegów, stosowanych między innymi przez Edwarda Hartwiga czy Fortunatę Obrąpalską, należały solaryzacje i pseudosolaryzacje, polegające na negatywowym odwróceniu obrazu pozytywu. Z kolei Witold Romer stworzył własną technikę, opracowaną jeszcze w latach trzydziestych XX wieku i nazwaną "izohelią". Wprowadzona przez pochodzącego z Lwowa fotografa innowacja pozwalała uzyskiwać zgrafizowane obrazy o uproszczonej gradacji tonów, zbudowane z jednolitych, kontrastowych płaszczyzn.

Czarno-biały świat fotografiki był więc w istocie pełen fantazji i ukazywał twórczy potencjał subiektywnego spojrzenia. "Artystyczność" obrazów fotograficznych była formą manipulacji obrazem rzeczywistości, ale zarazem dawała pociągające poczucie sprawczości. (...)

Łukasz Gorczyca, Adam Mazur