Książka Krzysztofa Jureckiego "Kontynuatorzy tradycji Wielkiej Awangardy w fotografii polskiej w drugiej połowie lat pięćdziesiątych XX wieku. Pogranicza malarstwa, grafiki i filmu eksperymentalnego" jest publikacją nie tylko na temat fotografii polskiej lat 50. o awangardowym charakterze, ale także o jej rzadko penetrowanych rejonach z zakresu malarstwa, filmu animowanego czy grafiki w szerokim kontekście problematyki: awangardy, modernizmu i postmodernizmu.
Wybór ośmiu artystów jest przemyślany i ściśle określony, łączy się we wzajemną nić kontaktów, które zaistniały dzięki miesięcznikowi "Fotografia", wystawom sztuki awangardowej tego czasu oraz żywym dyskusjom krytyczno-teoretycznym.
Przedstawionymi artystami są: Zdzisław Beksiński, Jerzy Lewczyński, Bronisław Schlabs, Zbigniew Dłubak, Jan Lenica i Walerian Borowczyk, Andrzej Pawłowski, Marek Piasecki. Pozycja jest bogato ilustrowana pracami polskich artystów, a także tak znanych twórców, jak: Man Ray, Hans Bellmer czy Laszlo Moholy-Nagy. Po raz pierwszy w tak dużym zakresie opublikowano projekty do niezrealizowanych zestawów Zdzisława Beksińskiego z 1958/1959 z kolekcji Piotra Dmochowskiego.
Celem pozycji jest zaakcentowanie i analiza zjawisk polskiej fotografii awangardowej w kontekście fotograficznym i intermedialnym, w tym przede wszystkim Beksińskiego, którego prace, zwłaszcza zestawy, czekają na uznanie światowe, podobnie jak dokonania Jerzego Lewczyńskiego, Andrzeja Pawłowskiego i Marka Piaseckiego, którego dorobek w ostatnich latach wzbudził światowe zainteresowanie. Najbardziej znanymi twórcami z opisywanego zakresu są do tej pory autorzy filmów animowanych: Jan Lenica i Walerian Borowczyk. Wszyscy zaprezentowani twórcy są niezwykle istotni dla sztuki awangardowej tego czasu. Autor zwrócił też szczególną uwagę na pokaz zamknięty – słynną już Antyfotografię z 1959 roku, gdyż był to najbardziej transgresyjny, w znaczeniu awangardowym, pokaz ówczesnej sztuki polskiej.
Praca składa się z czterech rozdziałów. W pierwszym pt. Awangarda, modernizm i postmodernizm. Konteksty teoretyczno-filozoficzne polskiej fotografii modernistycznej po II wojnie światowej przedstawiono ogólne założenia sztuki modernistycznej, awangardowej oraz postmodernistycznej, gdyż w takim kontekście autor stworzył ramy teoretyczne dla swej rozprawy. W rozdziale drugim pt. Polska krytyka fotograficzna wobec problemu awangardy, nowoczesności i metafory w drugiej połowie lat 50. poddano analizie najważniejsze teksty krytyków polskich na temat nowoczesności, w tym reportażu i awangardowości (Urszula Czartoryska, Janusz Bogucki, Wiesław Borowski), ujawniając polaryzację ich poglądów w relacji do reportażu i awangardy. W następnym rozdziale pt. Myśl teoretyczna i autokomentarz Krzysztof Jurecki przedstawił komentarz artystyczny najważniejszych twórców awangardowych, będących przedmiotem analiz: Zbigniewa Dłubaka, Zdzisława Beksińskiego, Jerzego Lewczyńskiego, Bronisława Schlabsa i Andrzeja Pawłowskiego w celu zrekonstruowania ówczesnego stanu świadomości artystycznej. Szczególne miejsce autor poświęcił tekstowi Beksińskiego Kryzys w fotografice i perspektywy jego przezwyciężenia, ponieważ jest on bardzo ważny nie tylko dla fotografii polskiej tego czasu, ale także dla teorii fotografii światowej. Rozdział czwarty pt. Praxis jest zasadniczą częścią książki, gdyż właśnie praktyka artystyczna dominowała nad rozważaniami z zakresu teorii fotografii. Szczegółowo przedstawiono twórczość takich fotografów i plastyków, jak: Zdzisław Beksiński w kontekście klasycznego surrealizmu fotograficznego, Jerzy Lewczyński, Bronisław Schlabs w relacji do malarstwa materii i grafiki, Zbigniew Dłubak w odniesieniu do tradycji dokumentu fotograficznego oraz własnych prób literackich, Andrzej Pawłowski w nawiązaniu do tradycji Bauhausu, Marek Piasecki odnośnie francuskiego nadrealizmu oraz Jan Lenica i Walerian Borowczyk działających w kręgu filmu awangardowego.
Celem pracy jest zrekonstruowanie określonego pola artystycznego sztuki polskiej z niedocenioną wówczas fotografią awangardową, która miała bardzo istotne dokonania artystyczne, przygotowując pole dla przełomu konceptualnego lat 70. XX wieku. Najważniejsza w interpretacji autora jest działalność nieformalnej grupy działającej w składzie: Beksiński, Lewczyński i Schlabs, Krzysztof Jurecki, który tą problematyką interesuje się od lat 80. XX wieku zanalizował ich związki z międzynarodowym ruchem "fotografii subiektywnej", animowanym w Niemczech przez Ottona Steinerta. Polscy artyści, w szczególności Beksiński i Lewczyński, reprezentowali postawę bardziej radykalną niż realizowały to wystawy organizowane przez Steinerta w Niemczech i jego program teoretyczny.
Książka jest obronioną w 2018 roku w Instytucie Historii Sztuki UJ w Krakowie pracą doktorską, której promotorem była dr hab. Maria Hussakowska.
Kontynuatorzy tradycji Wielkiej Awangardy w fotografii polskiej w drugiej połowie lat pięćdziesiątych XX wieku. Pogranicza malarstwa, grafiki i filmu eksperymentalnego
- Autor: Krzysztof Jurecki
- Wydawnictwo: Muzeum w Gliwicach
- Rok wydania: 2020
- ISBN: 978-83-65786-27-2
- Oprawa: twarda
- Ilość stron: 272
- Język: polski
- Wydanie: pierwsze
- Nakład 300 sztuk
Książka ukazała się z inicjatywy dyrektora Muzeum w Gliwicach Grzegorza Krawczyka. Będzie dostępna w sprzedaży od września 2020 roku.
Krzysztof Jurecki - urodzony w 1960. Absolwent historii sztuki na UJ w Krakowie (1985) oraz studiów doktoranckich w IS PAN w Warszawie (1990-93). Doktor nauk humanistycznych z zakresu historii sztuki. Doktorat obroniony w 2018 roku na UJ w Krakowie. Od końca lat 80. autor wielu tekstów z zakresu historii sztuki i fotografii ("Projekt", "Fotografia", "Obscura", "Obieg", "Student", "Format", "Art&Business", "Arteon"). Stały współpracownik pism "Kwartalnik Fotografia" (od 2000) i "Exit" (od 1990). Od 1997 roku członek AICA oraz od 2002 honorowy członek ZPAF. Interesuje się problematyką historii polskiej awangardy oraz fotografii XX wieku, w tym historią surrealizmu, fotografii niemieckiej lat 50., oraz fotografii amerykańskiej po II wojnie światowej. Autor książek: Fotografia polska lat 80., ŁDK, Łódź 1989, Słowo o fotografii (wraz z K. Makowskim), ACGM Lodzart SA, Łódź 2003. Współpracownik PWN w Warszawie i Instytutu Adama Mickiewicza w Warszawie. W latach 1985-2005 pracował w Muzeum Sztuki w Łodzi, gdzie w latach 1998-2005 był kierownikiem Działu Fotografii i Technik Wizualnych. Kurator wielu wystaw, m.in.: Zmiana warty. Młoda fotografia polska (wraz z K. Cichoszem) [1991], Edward Łazikowski. Prace z lat 1979-1998 [1998], Zofia Rydet. Fotografie (1911-1997) [1998], Pamięć obrazów. Grzegorz Przyborek i Aleksandra Mańczak [1999], Zygmunt Rytka. Ciągłość nieskończoności [2000], Jan Saudek. Fotografie [2001], Cielesność ciała. Natalia LL i jej uczniowie (wraz z M. Wicherkiewicz) [2001], Wokół dekady. Fotografia polska lat 90. (wraz K. Cichoszem i A. Sobotą) [2002], Fotoinstalacje Krzysztofa Cichosza [2003], Prawdziwa historia grupy artystycznej Łódź Kaliska (1979-2004) [2004/2005], Jerzy Lewczyński. "Archeologia fotografii". Prace z lat 1941-2005 [2005], Erwin Olaf: Viritatis Splendor. Fotografie z lat 1988-2003 [2005], Światło ze Wschodu [2005-2006], XX wiek w fotografii polskiej. Z kolekcji Muzeum Sztuki w Łodzi [2006], Andrzej Dudek-Dürer. Rekonstrukcja tożsamości. Fotografia i wideo. Prace z lat 1965-2005 [2006-07], Diane Ducruet. Pasażerowie i inne fotografie [2007]. Od 2005 jest wykładowcą w Wyższej Szkole Sztuki i Projektowania w Łodzi i od 1997 w ASP w Gdańsku. Był także wykładowcą Wyższego Studium Fotografii w Warszawie (1992-93), ASP w Poznaniu (1994-96) i ASP w Łodzi (1994-2005). Od 2005 do 2018 r. był wykładowcą w WSSiP w Łodzi. Od 2018 wykładowca w Katedrze Fotografii PWSFTviT w Łodzi. Dwukrotny stypendysta Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2007 i 2016).
