Książka "Oblężenie Warszawy w fotografii Juliena Bryana" pod redakcją Jacka Zygmunta Sawickiego i Tomasza Stempowskiego to pierwsza tak obszerna prezentacja dorobku amerykańskiego filmowca i fotografa Juliena Bryana. Książka została wydana w 2010 roku, przez Instytut Pamięci Narodowej.

Książka jest pierwszą tak obszerną i wszechstronną prezentacją dorobku Juliena Bryana. Jej głównym tematem jest oblężenie Warszawy przez wojska niemieckie w 1939 r., a szczególnie losy cywilnych mieszkańców stolicy Polski, widziane okiem amerykańskiego fotografa. Oprócz szerokiego wyboru zdjęć, w tomie znalazły się nietłumaczone wcześniej na język polski reportaże Bryana: "Oblężenie" z 1939 r. i "Warszawa - ponowne odwiedziny" z 1959 r., oraz relacje Polaków, którzy mu pomagali: zapis radiowego przemówienia kpt. dypl. Władysława Polesińskiego "Na zgliszczach Pragi" i wspomnienie Stefana B. T. Radlińskiego "Z Julienem Bryanem we wrześniowej Warszawie". "Wprowadzenie" Jacka Zygmunta Sawickiego i tekst Tomasza Stempowskiego są współczesną próbą umieszczenia dorobku amerykańskiego fotografa w szerszym kontekście historycznym.

Polska Agencja Telegraficzna we wrześniu 1939 r. nie odegrała żadnej roli. W psychozie walki z dywersją nie skorzystano z indywidualnych inicjatyw poszczególnych korespondentów prasowych i filmowców, a później lata okupacji odcisnęły swoje piętno na stanie zachowania i tak nielicznej dokumentacji - w obawie przed represjami takie zdjęcia z reguły niszczono. Autorem największej kolekcji fotografii prezentujących polski punkt widzenia na toczącą się wojnę pozostaje amerykański filmowiec i fotograf Julien Bryan, który pod koniec pierwszego tygodnia wojny przybył do Warszawy. Prezydent miasta Stefan Starzyński, wydaje się, świadomie postanowił wykorzystać obywatela państwa neutralnego do realizacji celów propagandowych. Wyjaśniał w rozmowie z Bryanem: "Może się okazać, że pana zdjęcia będą miały duże znaczenie - tak, że świat będzie mógł się dowiedzieć, co tu się stało". Szczęśliwie Bryanowi udało się wydostać z oblężonego miasta i wywieźć na Zachód całość naświetlonego materiału. Przede wszystkim Bryan pokazał prawdziwe oblicze wojny totalnej, że jej ofiarą jest niewinna ludność cywilna, że to ona w wyniku działań militarnych najbardziej cierpi. (...)

Jacek Zygmunt Sawicki

Na załączonej do książki płycie DVD zamieszczono film "Oblężenie" z 1940 r., udostępniony przez Filmotekę Narodową, oraz zapis wystąpienia Juliena Bryana w Polskim Radio z 16 IX 1939 r.

Zebranie w ramach jednej publikacji tak różnorodnych materiałów ma na celu przekazanie możliwie wielu kontekstów. Daje też unikalną okazję, by przyjrzeć się wzajemnym relacjom tekstu i obrazu w dokumentowaniu historii. Jak już w 1940 r. we wstępie do albumu "Siege" napisał Maurice Hindus, fotografie Juliena Bryana nie tylko należy oglądać i podziwiać, ale nieustannie studiować. W piękny i wzruszajacy sposób odtwarzają one niezwykle ważny rozdzial historii idramat naszych czasów.

Publikacja została przygotowana w ramach prac naukowo-badawczych Biura Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów Instytutu Pamięci Narodowej.

Oblężenie Warszawy w fotografii Juliena Bryana / Siege of Warsaw in the photographs of Julien Bryan

• Redakcja naukowa: Jacek Zygmunt Sawicki, Tomasz Stempowski
• Podpisy: Tomasz Stempowski
• Korekta tekstów: Cyprian Wilanowski
• Tłumaczenie tekstów na jęz. polski: Sławomir Kędzierski
• Tłumaczenie tekstów na jęz. angielski: Centrum Językowe IDEA Sp. z o.o.
• Korekta tłumaczeń: Katarzyna Hołopiak
• Redaktor techniczny: Andrzej Broniak
• Projekt graficzny i skład: Kłaput Project
• Wydawnictwo: Instytut Pamięci Narodowej
• Rok wydania: 2010
• ISBN: 978-83-7629-168-0
• Oprawa: twarda
• Ilość stron: 222
• Wymiary: 241x297mm
• Język: polski, angielski
• Wydanie: pierwsze

Julien H. Bryan (1899-1974) - amerykański filmowiec, fotograf i pisarz. Autor ponad stu filmów dokumentalnych. W 1917 r. był kierowcą ambulansu na froncie pod Verdun. Kilka dni po wybuchu II wojny światowej przyjechał do Warszawy. Nie uważał się jednak za fotografa wojennego. Pisał: Nie jestem korespondentem wojennym, lecz posługującym się kamerą reporterem czasu pokoju, osobą, której praca polega na przemierzaniu świata i fotografowaniu ludzi, nie bomb. Polskę odwiedził sześciokrotnie. Dzięki jego licznym reportażom prasowym, książce, a zwłaszcza filmowi Oblężenie, miliony widzów zobaczyły prawdziwe oblicze wojny.