Ciemnia optyczna (światłoszczelne pudło) z małym otworem w jednej ze ścian, który może zostać zastąpiony soczewką skupiającą lub układem soczewek - prototyp aparatu fotograficznego; na ścianie przeciwległej otworowi lub soczewce powstaje odwrócony obraz oświetlonych przedmiotów znajdujących się na zewnątrz przed ścianką. Znana w starożytności, używana przez R. Bacona, Witeliusza, Kopernia, della Portę, opisywana przez Leonarda da Vinci - przeszła liczne udoskonalenia: w 1550 roku mediolańczyk G. Cargano zastąpił otwór pojedynczą soczewką skupiającą, wenecjanin D. Barbaro zastosował przysłonę otworkową, następnie udoskonalił ją Ch. Huygens, J. Kepler, J. Kircher, J. Zahn; stosowana również jako laterna magica. Camera obscura stosowali też malarze do dokładnego i precyzyjnego odwzorowania rysunku.