Monografia "Pisanie i czytanie (o) fotografii. Odkrywcy, klasycy, obrazoburcy" której autorem jest Piotr Zawojski, to zbiór kilkunastu esejów które są próbą nowego odczytania kilku klasycznych już dziś autorów podejmujących namysł nad zagadnieniami fotografii jako medium, sposobem rejestracji świata, narzędziem kreacji artystycznej i maszynerią epistemologiczną. Ksiązka zostałą wydana w 2023 toku, przez Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Obok tych reinterpretowanych kanonicznych tekstów w książce znalazły się także teksty poświęcone autorom proponującym nowe rozpoznania fenomenu fotografii, zwłaszcza w kontekście ekspansji nowych mediów wizualnych oraz refleksji na temat jej "nie-ludzkiego" wymiaru. Kilkanaście rozdziałów utrzymanych w stylistyce "eseju naukowego" w zamierzeniu autora ma zaprezentować różnorodność spojrzenia na fenomen fotograficznego medium oraz niesłabnące zainteresowanie próbami wyjaśnienia jego istoty. Podejmują je pisarze, filozofowie, estetycy, fotografowie, filmowcy, artyści wizualni, historycy sztuki, teoretycy nowych mediów.

Pisanie tej książki zrodziło się przede wszystkim z czytania. Ale także z patrzenia, widzenia i oglądania świata przepuszczonego przez filtr teoretyków, fotografów, filozofów, pisarzy, reżyserów, którzy go zobaczyli inaczej niż ja, używając swoich prywatnych obiektywów wielu różnych aparatów medialnych. Niektórzy z nich sami też fotografowali, ale nie to było chyba dla mnie najważniejsze. Na ich pisanie alfabetyczne czasem wpływało pisanie światłem, bo, przypomnijmy, phōtós znaczy światło, gráphō znaczy piszę. Ja pisałem o pisaniu, czyli moja praktyka graphein była rodzajem nadbudowywania znaczeń na poziomie metapisania, swoistego metagraphein. Dodajmy, z góry skazanego na cząstkowy tylko sukces, albowiem próba opisania tego, co w istocie nieopisywalne, bo obrazowe, czyli wymykające się słowu – może rodzić poczucie niezrealizowanego do końca celu. (...)

Piszę o fotografii w istocie po to, by przemyśleć swoje bycie w świecie sfotografowanym, fotografowanym i tym, który nigdy nie zostanie sfotografowany. Nie ma bowiem takiego obiektywu ani takich postprodukcyjnych narzędzi cyfrowych, które mogłyby uchwycić to, co widzę w swojej wyobraźni, w tym mentalnym Augenblick. Fotografia to rodzaj cudu natury i technologii zarazem, wynalazek i odkrycie, naturalne światło i współczesne „nienaturalne” procesy cyfrowe, analogowość i digitalność, kiedyś domena srebra i szkła albo papieru, dziś najczęściej bitów, matryc złożonych z pikseli i zapisywalnych dysków. To jednak z perspektywy czasu wydają mi się dziś w istocie kwestie drugorzędne. Pozostaje bowiem tajemnica naoczności obrazu fotograficznego. Jego widzialność, a może przede wszystkim moje widzenie cudzego widzenia. Tego zapośredniczonego, a jednak osobistego i subiektywnego. Liczy się tylko zdjęcie, fotografia istnieje tylko w konkretnym, pojedynczym zdjęciu, reszta jest milczeniem świat(ł)a, które z jakichś tajemniczych powodów nie chciało, by pewien fragment rzeczywistości wyłonił się z ciemności i objawił jako zdjęcie. (...)

Piotr Zawojski

Książka została wydana, w ramach serii wydawniczej Uniwersytetu Śląkiego w Katowicach "Fotografia, Film, Sztuka Mediów" w ramach której ukazują się książki prezentujące analizę wybranych zjawisk i tendencji w obszarze fotografii, filmu i sztuki mediów. Celem realizacji projektu jest stworzenie antologii tekstów naukowych dotyczących medium fotografii w kontekście sztuki mediów, ze szczególnym uwzględnieniem medialnych, intermedialnych, transmedialnych, nowomedialnych i postmedialnych kontekstów. Seria łączy perspektywę naukową, badawczą i edukacyjną. Na przykładzie wybranych prac, tendencji, nurtów, zjawisk, procesów technologicznych w ramach kolejnych tomów następuje zgromadzenie, usystematyzowanie i opracowanie wiedzy z zakresu medium fotografii oraz jej intermedialnych relacji z innymi mediami. Metodologia badawcza polega na zebraniu materiałów fotograficznych, przeprowadzeniu wywiadów z autorami, napisaniu naukowych tekstów krytycznych - analiz twórczości, które uwzględniają kontekst społeczny, estetyczny i technologiczny. Przedsięwzięcie zakłada współpracę pedagogów Szkoły Filmowej im. Krzysztofa Kieślowskiego, artystów praktyków i teoretyków z innych ośrodków z Polski oraz innych krajów. Umożliwi wymianę myśli, interpretację i analizę recepcji prac artystycznych.

Pisanie i czytanie (o) fotografii. Odkrywcy, klasycy, obrazoburcy

• Autor: Piotr Zawojski
• Koncepcja plastyczna projektu książki: Janusz Musiał
• Redaktor: Joanna Szewczyk
• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
• Rok wydania: 2023
• ISBN: 978-83-226-4257-3
• Ilość stron: 368
• Wymiary: 240x168mm
• Oprawa: miękka
• Język: polski
• Wydanie: pierwsze

Piotr Zawojski - prof. dr hab., pracuje w Instytucie Nauk o Kulturze Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, wykłada na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie na Wydziale Intermediów. Zajmuje się problematyką fotografii, filmu i kina, sztuki nowych mediów oraz cyberkultury i technokultury. Autor książek Elektroniczne obrazoświaty. Między sztuką a technologią (2000), Wielkie filmy przełomu wieków. Subiektywny przewodnik (2007), Cyberkultura. Syntopia sztuki, nauki i technologii (2010, 2018), Sztuka obrazu i obrazowania w epoce nowych mediów (2012), Technokultura i jej manifestacje artystyczne. Medialny świat hybryd i hybrydyzacji (2016), Ruchome obrazy zatrzymane w pamięci. Reminiscencje teoretyczne i krytyczne (2017), Pisanie i czytanie (o) fotografii. odkrywcy, klasycy, obrazoburcy (2023). Członek Komitetu Nauk o Kulturze PAN, a także International Association of Art Critics (AICA), co wynika z jego aktywności w zakresie krytyki artystycznej. Przez ponad dwadzieścia lat kierował działem Film i Media w kwartalniku "Opcje".