Książka "Co robi zdjęcie?" została wydana w 2025 roku przez Muzeum Fotografii w Krakowie oraz Wydawnictwo Czarne, to zbiór esejów, artykułów i opowiadań o fotografii, zachęca do krytycznego patrzenia na fotografię prowokuje, a tytuł by udzielać własne odpowiedzi. To publikacja przede wszystkim do czytania, ale też do oglądania - teksty zostały uzupełnione bogatym wyborem zdjęć ze zbiorów MuFo i nie tylko.

W gronie autorów odpowiadających na tytułowe pytanie znaleźli się: Aleksandra Boćkowska, David Campany, Jacek Dehnel, Weronika Kobylińska, Zofia Krawiec, Maciej Marcisz, Adam Mazur, Wojciech Nowicki, Kaja Puto, Radek Rak, Milena Soporowska, Filip Springer, Marcin Stachowicz, Monika Szewczyk-Wittek oraz Łukasz Zaremba. Teksty poruszają szeroki wachlarz tematów – od fotografii jako narzędzia ekspresji i emancypacji, przez jej rolę w kształtowaniu wizerunków i prowadzeniu wojen, aż po relację ze sztuczną inteligencją.

U swojego zarania fotografia fascynowała ludzi jako mechanizm obrazowego zapisu tego, co przed okiem aparatu. Dziś, ze względu na swoją wszechobecność, robi o wiele więcej. Już nie tylko ukradkiem robimy zdjęcie talerza w restauracji, ale camera eats first [aparat je pierwszy]; już nie tylko malujemy się do zdjęcia, ale i sposób, w jaki wykonujemy makijaż, dostosowany jest bardziej do preferencji aparatu niż ludzkiego oka. Fotografia zapisuje rzeczywistość, a w epoce mediów społecznościowych coraz bardziej zależy nam na tym, by nasza rzeczywistość była fotogeniczna w konkretny sposób: instagramowalna. Mimochodem, często nie myśląc o tym nadmiernie, zmieniamy siebie i otoczenie podług wymagań oka aparatu. Bycie w świecie jest na różne sposoby i na wielu poziomach organicznie związane z fotografią. Fotografia już nie tylko ilustruje, lecz także tworzy rzeczywistość.

Refleksja na temat fotografii snuta jest współcześnie przez różne dyscypliny akademickie - historię sztuki, antropologię, kulturoznawstwo czy studia nad wizualnością, a każda z nich dostrzega nieco inne kwestie. Gdy opuścimy spokojne wody dyskursów naukowych, sprawa wcale nie staje się prostsza. W książce, którą oddajemy w ręce Czytelniczek i Czytelników, zdecydowaliśmy się połączyć różne perspektywy, zapraszając do odpowiedzi na pytanie "Co robi zdjęcie?" piętnaścioro Autorek i Autorów. Zależało nam na różnych spojrzeniach: użytkowników, teoretyków, praktyków/fotografów, kolekcjonerów, dziennikarzy i autorów literackiej fikcji, na zestawieniu ze sobą teoretycznych refleksji i osobistych wypowiedzi. To, co na pierwszy rzut oka może wydawać się chaotycznym wielogłosem, jest w gruncie rzeczy świadomie przyjętą metodą, wynikającą z wielości ról, które fotografia przyjmuje, towarzysząc człowiekowi. Nie da się współcześnie stworzyć obrazu fotografii (czy nawet - pokazać jego wycinka), nie łącząc różnych gatunków fotograficznych i literackich, faktów i fikcji, analiz historycznych z prognozowaniem przyszłych technologii i potencjalnych zastosowań fotografii.

Teksty, które powstały na potrzeby tej książki, są skupione wokół pięciu obszarów związanych z tworzeniem i działaniem fotografii: "Technologia", "Fotografujący", "Fotografowane", "Informacja" i "Przyszłość". Podział ten jest propozycją zespołu kuratorskiego wystawy głównej Muzeum Fotografii w Krakowie, której towarzyszy niniejsza publikacja: Marka Janczyka, Moniki Kozień, Dominika Kuryłka, Marka Maszczaka, Marty Miskowiec i Andrzeja Rybickiego. Zależało nam na tym, by książka - podobnie jak wystawa "Co robi zdjęcie?" - zachęcała do świadomego, krytycznego patrzenia na fotografię, do analizy jej funkcji i form obecności w życiu każdego z nas. (...)

Bartosz Flak, Martyna Nowicka, Agnieszka Olszewska

Co robi zdjęcie?

• Autorzy: Praca zbiorowa
• Koncepcja, wybór i redakcja tekstów, wybór fotografii: Bartosz Flak, Martyna Nowicka, Agnieszka Olszewska
• Koordynacja: Anna Sorówka-Łach
• Redakcja i przekład z języka angielskiego tekstu Davida Campany’ego „Do” (Robienie): Anna Skucińska
• Redakcja językowa i korekta: Agata Czuj, Anna Sorówka-Łach
• Projekt graficzny, skład i przygotowanie do druku: Joanna Jopkiewicz
• Przygotowanie fotografii do druku: Krzysztof Krzysztofiak
• Reprodukcje zdjęć ze zbiorów Muzeum Fotografii w Krakowie: Pracownia Fotograficzna MuFo
• Współpraca: Anna Biel-Mikołajewska, Marek Janczyk, Monika Kozień, Dominik Kuryłek, Katarzyna Marko, Marek Maszczak, Marta Miskowiec
• Wydawca: Muzeum Fotografii w Krakowie / Wydawnictwo Czarne
• ISBN: 978-83-89177-93-3 / 978-83-8396-091-3
• Rok wydania: 2025
• Ilość stron: 220
• Wymiary: 165x238mm
• Oprawa: miękka
• Język: polski
• Wydanie: pierwsze

Redaktorzy książki

Bartosz Flak - antropolog kultury, absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego, kurator wystaw fotografii i sztuki, autor tekstów z dziedziny historii i teorii fotografii (katalogi wystaw, publikacje monograficzne i czasopisma naukowe), koordynator i producent licznych projektów wystawienniczych i wydawniczych, autor projektów badawczych ("Polska fotografia pośmiertna"; "Akt męski w polskiej fotografii"), współkurator cyklu spotkań seminaryjnych o fotografii "W cieniu". Adiunkt w Dziale Fotografii i Technik Fotograficznych Muzeum Fotografii w Krakowie. Stypendysta Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w roku 2019. Zwycięzca kuratorskiej rezydencji czeskiej platformy Fotograf w 2019 roku. Bierze udział w przeglądach portfolio w roli recenzenta, zasiada w jury konkursów fotograficznych.

dra Martyna Nowicka - historyczka i krytyczka sztuki, kuratorka. Doktora nauk humanistycznych w dyscyplinie nauki o sztuce, absolwentka teatrologii i historii sztuki w ramach MISH Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz programu CuratorLab na Konstfack (Sztokholm). Pracuje na Uniwersytecie Komisji Edukacji Narodowej, gdzie zajmuje się zagadnieniami związanymi z dwudziestowiecznym muzealnictwem, szczególnie zaś z rozwojem muzeów sztuki. Razem z Leoną Jacewską i Arkadiuszem Półtorakiem współprowadziła w Krakowie Elementarz dla mieszkańców miast.

dra Agnieszka Olszewska - menedżerka kultury, producentka i kuratorka. Działa głównie w obszarze fotografii. Absolwentka podyplomowego Studium Menedżerów Kultury w Szkole Głównej Handlowej, fotografii w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera w Łodzi oraz filologii germańskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim. Doktora nauk humanistycznych. Dyrektorka festiwalu Miesiąc Fotografii w Krakowie w latach 2014-2019 oraz prezeska Fundacji Sztuk Wizualnych w latach 2015-2018. Od sierpnia 2016 do kwietnia 2017 roku pracowała również jako kuratorka i koordynatorka programu rezydencji artystycznych w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN. Od listopada 2018 roku Kierowniczka Działu Upowszechniania Muzeum Fotografii w Krakowie. Współpracuje z Akademią Sztuk Pięknych w Krakowie, gdzie prowadzi zajęcia dotyczące współpracy instytucjonalnej.

Książka towarzyszy wystawie głównej "Co robi zdjęcie?" prezentowanej w Muzeum Fotografii w Krakowie.