Katalog wystawy "Bronisław Schlabs. Obrazy i fotogramy 1956-1961" wydany w 2005 roku, przy okazji wystawy artysty w Państwowej Galerii Sztuki w Sopocie, w listopadzie i grudniu 2005 roku.
Warto na chwilę zatrzymać się na technice i warsztacie Schlabsa. Prace jego nazwałam - za samym Schlabsem - fotogramami, lecz ściśle biorąc, są to fotogramy wykonane techniką własną: możliwości fotografii poszerzone o działanie chemikaliami czy mechaniczne naruszanie powierzchni kliszy. Posiadają cechy - w zasadzie wszystkich - eksperymentalnych technik fotograficznych, tych znanych od XIX wieku i tych, szczególnie pod względem technologicznym, całkowicie nowych, które nazywane są niekiedy "fotografią bezobiektywową" (ang. lenseless hotography) lub powstałą bez pośrednictwa aparatu (ang. off-camera-photography). Na przykład z cliche verre łączy prace Schlabsa, wykonywanie różnymi sposobami na kliszy fotograficznej rysunku i traktowanie jej jako skończonego negatywu, który można wykorzystać wielokrotnie, uzyskując za każdym razem identyczny efekt pozytywowy.
Klasyczny fotogram to odbitka powstała poprzez naświetlenie papieru fotograficznego bezpośrednio pod powiększalnikiem, którego światło przechodzi przez przedmioty ułożone nad papierem lub na nim. W zależności od stopnia ich przejrzystości otrzymuje się kompozycję mniej lub bardziej kontrastową, a w zależności od ich dobrania i zestawienia - mniej lub bardziej "realistyczną" W zasadzie każdy obraz pozytywowy jest inny, gdyż nie da się powtórzyć warunków naświetlania, nie mówiąc już o identycznym ułożeniu przedmiotów, i w tym sensie fotogram zbliża się do malarstwa bądź specjalnych technik graficznych (monotypii). Z kolei w luminogramach (luksografiach) kompozycję tworzą ślady, które światło zostawia bezpośrednio na papierze bądź na kliszy i właśnie operowanie światłem - pisanie światłem - jest ich zasadniczą cechą. W dodatku, kiedy artysta wprawia źródło światła w ruch, sprowadza jego funkcję do tej, jaką w rękach rysownika i malarza pełni ołówek i pędzel, dosłownie je zastępując. Możliwe jest też użycie materiałów, które swą fakturą, strukturą i "gęstością" rozpraszają światło, filtrują je lub modelują, lecz głównym "narzędziem" pozostaje ono samo. W przeciwieństwie do światła, które ma podwójną naturę - mówiąc językiem potocznym: materialną i niematerialną - czysto substancjalne są reakcje chemiczne, które stanowią podstawowy, fizyczny "materiał" chemiogramów. (...)
Ewa Hornowska (fragment tekstu "Żywioł abstrakcji")
Na wystawie zaprezentowano ponad 50 fotografii i 13 obrazów strukturalnych artysty. Wystawa została zorganizowana we współpracy z Galerią Piekary z Poznania.
Bronisław Schlabs. Obrazy i fotogramy 1956-1961
- Koncepcja wystawy: Cezary Pieczyński
- Kurator wystawy: Włodzimierz Nowaczyk
- Zdjęcia: Zygmunt Gajewski
- Projekt graficzny: Jacek Zdybel
- Wydawca: Państwowa Galeria Sztuki w Sopocie
- Rok wydania: 2005
- ISBN: 883-88210-77-7
- Ilość stron: 72
- Wymiary: 240x320mm
- Oprawa: miękka
- Język: polski
- Wydanie: pierwsze
Bronisław Schlabs (1920-2009) fotograf, malarz, inżynier budownictwa - absolwent Politechniki Poznańskiej. Członek Poznańskiego Towarzystwa Fotograficznego oraz ZPAF. W latach 50. XX wieku, podejmował śmiałe eksperymenty w zakresie tworzywa i form przekazu w obszarze fotografii i obrazu. W Polsce był prekursorem fotografii abstrakcyjnej i malarstwa strukturalnego (materii). Był organizatorem słynnego Pokazu Zamkniętego w Gliwickim Oddziale Polskiego Towarzystwa Fotograficznego w Gliwicach (Zdzisław Beksiński, Jerzy Lewczyński, Bronisław Schlabs - 1959 roku). Uczestniczył na przełomie lat 50./60. XX wieku w najważniejszych wystawach fotografii w Niemczech i USA. W 1962 roku, po śmierci żony, zawiesił działalność twórczą, choć nadal fotografował. W 1975 roku wrócił do fotografii, tworzył łącząc technikę malarską z fotografią. Prace artysty znajdują się w zbiorach MOMA w Nowym Jorku, Muzeum im. Puszkina w Moskwie, Folkwang Museum w Essen, Muzeum Narodowego w Pradze, Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Narodowego we Wrocławiu, Muzeum Narodowego w Poznaniu, Muzeum Narodowym w Szczecinie, Muzeum Narodowego w Warszawie oraz Muzeum Historii Fotografii im. Walerego Rzewuskiego w Krakowie.
Podobne artykuły: