Gminny Ośrodek Kultury w Goczałkowicach Zdroju zaprasza w piątek 25 pażdziernika 2019 roku, o godz. 18. 00 w ramach IV Ogólnopolskiego Festiwalu Fotografii Ojczystej na spotkanie oraz wernisaż wystawy fotografii Zbigniewa Podsiadło pt. "Łemkowyna". Wystawa dostępna będzie do 15 listopada 2019 roku.

"Łemkowyna" to w miejscowym dialekcie nazwa regionu obejmującego tereny Beskidu Niskiego, a zamieszkałego przez ludność o odrębnej kulturze i języku. Istotną rolę w kształtowaniu świadomości i kultury Łemków odegrał Kościół wschodni - prawosławny i grekokatolicki. Mimo tragedii wojen i akcji masowych wysiedleń, Łemkowie zachowali świadomość grupową, co pozwala im kultywować swe tradycje oraz szeroko propagować bogaty dorobek kulturalny.

Chciałbym, aby prezentowana wystawa stała się przyczynkiem do zrozumienia historii Łemków. Pragnąłem w zdjęciach zawrzeć niepowtarzalny klimat tych terenów, z ich wielokulturową tradycją, a jednocześnie zwrócić uwagę odbiorcy na ciężką dolę ( i tak już bardzo doświadczonych przez historię) współcześnie mieszkających tu ludzi.

„Aby pamięć przetrwała …”

Zbigniew Podsiadło to ważna postać polskiej fotografii artystycznej. U podstaw myślenia o fotografii znajdujemy u artysty przekonanie, że głównie jej czarno-biała wersja jest w stanie sprostać oczekiwaniom jego wizji. Konsekwentne unikanie koloru to nie jedyna charakterystyczna cecha zdjęć Zbyszka Podsiadło. Wizytówką jego twórczości jest także elegancja. Przejawia się ona nie tyle poprzez temat, ile przez zastosowanie harmonijnych proporcji oraz szlachetnie wyważonych kontrastów pomiędzy ukochaną czernią i bielą. Fotografia Zbyszka Podsiadło posiada jeszcze jedną wyróżniającą cechę. Brak w nich nieznośnej „oczywistości”, która najczęściej przejawia się w przedstawieniu tematu poprzez pokazanie jedynie ikony funkcjonującej w danej kulturze, symbolu tak jednoznacznego, że zamyka perspektywę patrzenia na dalszy plan. Takie traktowanie tematu jest może intrygujące, lecz poprzez wyrwanie z kontekstu może stać się przekłamane.

Prezentowana wystawa „Łemkowyna” jest pierwszą tak obszerną prezentacją fotografii poświęconej krainie Łemków, którą jest Beskid Niski. Przez lata temat Łemków nie funkcjonował w oficjalnej świadomości. Ostatnie lata przynoszą długo wyczekiwaną odwilż, i chyba, jak to często bywa po zakończeniu „zmowy milczenia” - modę na Łemków i Łemkowszczyznę. Powstają opracowania naukowe, liczne prace magisterskie, rozprawy doktorskie, stowarzyszenia i festiwale.

W kontekście jednak niebezpieczeństwa jakie niesie ze sobą próba uczynienia z dziedzictwa Łemków towaru popkultury, bezpretensjonalna i uczciwa fotografia Zbyszka Podsiadło jest perełką.

"Łemkowyna" to podróż w głąb historii i po obszarach współczesności. Wybijającym się elementem, obecnym na co trzeciej z prezentowanych fotografii jest krzyż. Krzyż ma znaczenie wielorakie, jestoczywiście symbolem śmierci, ale także odradzającego się życia i nadziei. Prawosławny krzyż Łemków - trzybelkowy, jak pisał Petro Murianka „rozpięty na siedem stron świata z krzykiem wiatru w drzazgach (…) ”* jest kotwicą łemkowskiej tożsamości narodowej, świadectwem przynależności do ziemi, pamięcią zbiorową, rękojmią dziedzictwa. Dlatego, nierzadko ukwiecony, zadbany i otoczony prowizorycznym płotkiem, traktowany jest jak unikatowe, drogocenne dzieło chronione w depozycie muzealnym.

Oprócz wątków martyrologicznych Zbigniew Podsiadło udokumentował życie codzienne Łemków.

Materiał to tym cenniejszy, że tradycyjne łemkowskie chyże przeżywają ostatni moment swojej bytności. Znamienną cechą Beskidu Niskiego uchwyconą obiektywem artysty są liczne cerkwie, których kopuły wpisały się w krajobraz okolicy na równych prawach z porozrzucanymi snopami siana, zmęczonymi twarzami prostych ludzi, pasącymi się leniwie krowami i licznymi kapliczkami.

Fotografia Zbigniewa Podsiadło oprócz prawdy dostarcza emocje. Artysta obiektywem aparatu, jak pędzlem maluje obrazy. Intuicyjnie wyczuwa odpowiedni moment, gdy słońce wstaje i jeszcze ledwo widoczne zza horyzontu rozświetla mikroskopijne krople rosy mieniące się na podobieństwo dyskretnie noszonej biżuterii. A wszystko to w scenerii cicho śpiących, nędznych domostw. Poezja konkretu.

Adriana Zimnowoda (*Petro Murianka, Suchy badyl, Sądecka Oficyna Wydawnicza, Nowy Sącz, 1983)

Zbigniew Podsiadło - urodził się w 1955 roku na Ponidziu. Mieszka i pracuje w Sosnowcu. Członek Związku Polskich Artystów Fotografików. Od 2004 roku prezes Okręgu Górskiego ZPAF i członek Zarządu Głównego ZPAF. Członek Rady Fundacji „Centrum Fotografii”, Rady Programowej Centrum Sztuki – Zamek Sielecki. Za swą twórczość został uhonorowany między innymi: Medalem 150-lecia Fotografii, Złotą Odznaką Polskiej Federacji Stowarzyszeń Fotograficznych, Odznaką Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Zasłużony Dla Kultury Polskiej”, laureat Artystycznej Nagrody miasta Sosnowca w 2010 roku i ostatnio odznaczony Srebrnym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis. Brał udział w ponad dwustu wystawach międzynarodowych i krajowych - otrzymał medale i nagrody na wystawach w Zagrzebiu, Singapurze, Rio de Janeiro, Budapeszcie, Moskwie, Madrycie, Pekinie, San Francisco, Berlinie i wielu innych. Uczestnik i organizator plenerów i sympozjów artystycznych, juror wielu międzynarodowych i krajowych konkursów i wystaw fotografii, kurator wystaw fotograficznych i multimedialnych, promotor młodych adeptów fotografii i sztuk wizualnych. Autor kilkunastu indywidualnych wystaw problemowych: Reakcje - 1977, Fotografie - 1979, Etiuda Śląska - 1984, Cykle Fotograficzne - 1985, Akt i Portret - 1986, Prowincja - 2003, Łemkowyna - 2005, Tożsamość Miejsca - 2010, Tajemnica Tryptyku - 2013, W Szarościach - 2014, Igrzysko Boże - 2015, Podsiadło - 2017, Fotografie - 2018. Jego prace znajdują się w zbiorach Muzeum Śląskiego w Katowicach, Muzeum Historycznego w Bielsku-Białej, Muzeum Pałac Schoena w Sosnowcu oraz w zbiorach prywatnych w USA, Niemczech, Szwajcarii, Anglii, Włoszech oraz w kraju.

Zbigniew Podsiadło - Łemkowyna