Album "Niewinne oko nie istnieje" którego autorem jest Wojciech Wilczyk, to projekt fotograficzny zrealizowany w latach 2006-2008. Premiera ksiązki miała miejsce w styczniu 2009 roku, podczas pierwszej wystawy projektu w Galerii Atlas Sztuki w Łodzi. Książka składa się z fotografii 305 budynków, gdzie każdy z obiektów został dokładnie opisany, przedstawiając jego historię i charakterystykę typu architektury. W albumie zamieszczono zapisy rozmów z obserwatorami fotograficznych działań Wilczyka.
Autor fotografował głównie synagogi, bejt ha-midrasze oraz domy modlitwy, które zlokalizowane są w obecnych granicach państwa polskiego i nie pełnią funkcji kultowej. W dokumentacji finalnie znalazły się zdjęcia ponad trzystu obiektów pełniących dzisiaj remiz straży pożarnej, funkcję garaży, warsztatów, manufaktur, muzeów, bibliotek, domów kultury lub są to pustostany zagrożone katastrofą budowlaną.
Od pierwszej chwili, kiedy Adam Mazur pokazał mi fragment projektu Wojciecha Wilczyka zatytułowanego "Niewinne oko nie istnieje" wiedziałem, że jest świetny. W sumie bardzo prosty pomysł - sfotografować budynki synagog i domów modlitwy, czy też w wielu przypadkach ich pozostałości. Pomimo świadomości, że wiele z budynków kultu religijnego Żydów popadło przez lata w ruinę, wiele zostało zaadaptowanych na inne cele (biblioteki, domy kultury, kina, warsztaty rzemieślnicze - wymieniając tylko te najmniej zaskakujące) "inwentaryzacja", jakiej dokonał Wilczyk, robi porażające wrażenie. Nasza "pomysłowość" nie ma granic. Jednak projekt Wilczyka nie składa się tylko z setek fotografii przedstawiających aktualny stan dawnych synagog i domów modlitwy. Jego częścią są także opisy miejsc, w których zlokalizowano obiekty żydowskiego kultu religijnego oraz zapisy rozmów, jakie z napotkanymi w trakcie wykonywania zdjęć osobami przeprowadził artysta.
A że w naszym społeczeństwie prawie każdy zna się na medycynie, sztuce budowania czy też polityce, jest także wielu ekspertów w zakresie tematyki żydowskiej, rozmowy są zatem wielowątkowe, zaskakujące. Fotografie wraz z opisami miejsc i zapisami rozmów tworzą złożony, wieloznaczny projekt. (...)
Jacek Michalak
Wojciech Wilczyk konsekwentnie odwołuje się do historii topograficznego zapisu dokumentalnego, próbując na swój sposób przedstawić pamięć miejsc. W zdjęciach z serii Niewinne oko nie istnieje Wilczyk fotografuje pożydowskie bożnice, midrasze i prywatne domy modlitwy, których w obecnych granicach Polski jest nie więcej niż 350. Pejzaż architektury z różnych okresów żydowskiej historii w Polsce przecina się z aktualnym wykorzystaniem pozostawionych budynków służących jako biblioteki publiczne, remizy strażackie, hurtownie i składy, supermarkety, opuszczone i niszczejące magazyny dawnych Spółdzielni Rolniczych. Ten szczególny atlas widoków "uzupełnia" to, co do tej pory było wyparte z krajobrazów spod znaku "fotografii ojczystej", której twórcy wzorowali się ostatecznie na niemieckiej „Heimatfotografie". Uciekając od patosu i motywu kalendarzowej pamiątki z podróży do Polski, Wilczyk tworzy zapis form z przeszłości, które pozornie wrosły we współczesny pejzaż, ale wciąż od niego odstają, budząc pamięć powikłanej przeszłości. Fotografia staje się wehikułem dla pamięci, oko fotografa przygląda się temu, co zwykle pozostaje ukryte; temu, co jako codzienne staje się niewidoczne. Z drugiej strony, przekazywane gminom i dawnym właścicielom budynki zostają zaadaptowane do nowych, zaskakujących celów, w ten sposób są nie tylko "używane", ale także ożywiane. Troskliwe i czułe spojrzenie artysty utrwala migotliwą, aktualną formę architektoniczną i społeczną, w jakiej przejawia się historia. Nie ma tu fajerwerków ani parku tematyczpego dla turystów z Izraela, Niemiec i Ameryki.
Adam Mazur
Wystawa po premierowym pokazie w Atlasie Sztuki w Łodzi, w 2009 roku był pokazany w Poznaniu, Krakowie, Jerozolimie, Paryżu, Chemnitz, Dolnośląskim Centrum Fotografii "Domek Romański" we Wrocławiu, Zamiejscowym Ośrodku Dydaktyczny w Pile Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Muzeum Dialogu Kultur w Kielcach, Centrum im. Ludwika Zamenhofa w Białymstoku oraz w wielu innych galeriach.
Niewinne oko nie istnieje / There's No Such Thing As An Innocent Eye
- Fotografia: Wojciech Wilczyk
- Kurator projektu: Adam Mazur
- Teksty: Jacek Michalak, Adam Mazur, David Peleng, Eleonora Jedlińska, Eleonora Bergman, Elżbieta Janicka, Wojciech Wilczyk
- Redakcja: Agata Mendrychowska
- Tłumaczenia: Soren Gauger
- Korekta: Anna Laniecka-Leder
- Opracowanie graficzne: Anna Chodorek
- Projekt okładki: Wojciech Wilczyk
- Wydawca: Galeria Atlas Sztuki / Korporacja Ha!art
- ISBN: 83-919506-6-2 - Atlas Sztuki
- ISBN: 978-83-61407-96-6 - Korporacja Ha!art
- Rok wydania: 2009
- Ilość stron: 704
- Wymiary: 152x198mm
- Oprawa: twarda
- Język: polski, angielski
- Wydanie: pierwsze
Wojciech Wilczyk (ur. 1961 r.) absolwent filologii polskiej, fotograf, autor esejów oraz tekstów krytycznych dotyczących plastyki i fotografii. Fotografuje od 1988 roku, jest zaliczany do grona najwybitniejszych polskich dokumentalistów, członek ZPAF. Jego prace najczęściej mają charakter studium antropologiczno-socjologicznego, w bezkompromisowy sposób podejmują ważkie problemy społeczne i egzystencjalne. Autor esejów oraz tekstów krytycznych dotyczących plastyki i fotografii, pisanych dla "Tygodnika Powszechnego", "Gazety Wyborczej", "Gazety Antykwarycznej", "FA-artu", "Opcji", "fotoTAPETY", "Obiegu". "Kwartalnika Fotografia" oraz "Herito". Autor trzech książek "Steppenwolf" Centrum Sztuki - Teatr Dramatyczny, Legnica 1997, "Eternit" Lampa i Iskra Boża, Warszawa 2003, "Realizm" Wydawnictwo a5, Kraków 2017. Dotychczas wydano m.in. jego albumy takie jak: "Czarno-biały Śląsk", "Życie po życiu". Brał udział w licznych wystawach indywidualnych a także zbiorowych (m.in. "Nowi Dokumentaliści" czy "Efekt czerwonych oczu"), Stypendysta Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w roku 2001 i Ministerstwa Kultury w 2005, 2011 i 2018 roku.