Katalog zbiorowej wystawy fotografii "Specyfika Pejzażu Śląskiego" która miała miejsce w Galerii Katowice ZPAF w maju 2006 roku, zorganizowanej z okazji jubileuszu 60-lecia ZPAF.

Prezentowana Wystawa Śląskiego Pejzażu, to skromna próba odpowiedzenia sobie na pytanie, jaki był i jest nasz śląski przemysłowy pejzaż. Jaka jest jego inność, a zarazem istota w stosunku do klasycznego polskiego pejzażu?

Próbując odpowiedzieć na tak postawione pytanie mam niebywałą przyjemność oprzeć się na konkretnych fotografiach członków Okręgu Śląskiego ZPAF tworzonych w ostatnich 50-ciu latach i zachowanych w naszym archiwum. To wielkie przeżycie móc obcować z tak ciekawą fotografią tworzoną przez ludzi utalentowanych i wrażliwych na czasy, w których przyszło im żyć. Jednocześnie znających aktualne tendencje panujące w sztuce światowej i polskiej. Umiejących zastosować to w swoich artystycznych poczynaniach. Ten wycinkowy przegląd śląskiego pejzażu staje się tym samym w miarę prawdziwym przekazem o estetyce fotografii w minionych epokach zrekonstruowanych w oparciu o prace artystów zrzeszonych w naszym Związku.

Romantyzm lat 50-tych panujący w fotografii postbułhakowskiej był wiarą w możliwość przyjaznej koegzystencji przyrody i nowo odbudowywanego przemysłu. Stanisław Krakowiak prezentuje nam romantyczną wizję możliwości rozwoju przyrody w tle z przemysłem. Bardzo podobne spojrzenie widzimy w pracach Aleksandra Balickiego, Leonarda Idziaka, Kazimierza Najdenowa czy wreszcie Edwarda Poloczka. Ze wszystkich tych fotografii przebija wiara w możliwości koegzystencji przemysłu i przyrody. Ale nastapiła już tu zmiana akcentu, na przemysł. Przyroda i ludzie współżyją, co prawda przyroda ulega powolnej destrukcji, pola uprawne przypominają regióny rolnicze pomimo tego, że w tle jest wielka huta. Żarłoczny przemysł się rozrasta - rozrasta się infrastruktura mieszkaniowa - wszystko stłoczone. Kwintesencją tego widoku są doskonałe panoramy Wałbrzycha autorstwa Kazimierza Najdenowa i Michała Cały wykonane w różnych okresach czasu, a jednak bardzo podobne. Żarłoczność przemysłu i jego dominacje w pejzażu doskonale oddają prace Ewarda Poloczka - szczególnie te wykonane nocną porą, gdzie ziemia dymiąc oddaje swoją energię. Jedną z cech śląskiego pejzażu jest właśnie pokazywanie "ziemi" jako przewodniego motywu.

Degradacja ziemi, przeorywanie i rozrywanie, to kolejny ważny temat twórczości śląskich fotografików. Ślady zniszczenia - zima i śnieg tylko potęgują, a nie kryją tej dewastacji, a wieczorne mgły i opary wypuszczanej pary tylko potęgują grozę tej scenerii. W tle wyrasta przemysł, a wszystkie drogi i szyny prowadzą do niego. Przyrody już nie ma! Ziemia jest rozrywana - pętana - zaśmiecana śladami ludzkiej i górniczo-hutniczej dzialałności. Wielka rura i małe kable wchodzą w ziemię. Nawet teren nowobudowanych dzielnic Tychów został doszczętnie ogołocony z zieleni, a na szczerym polu leży betonowy i stalowy złom, który na pewno został zakopany w tej ziemi. W tle widok na nowo budowane osiedle. Te widoki swojej okolicy pokazał Michał Cała ponad 25 lat temu. Kobiece spojrzenie na ten przemysłowy teren, to próba poszukiwania ludzkiego pierwiastka jako dominanty. Anna Chojnacka na hałdzie kładzie swoją nagą modelkę z bukietem zasuszonych kwiatów. (...)

Andrzej Koniakowski

W wystawie udział wzięli tacy artyści fotograficy jak Aleksander Balicki, Seweryn Błochowicz, Adam Bogusz, Michał Cała, Anna Chojnacka, Mieczysław Cybiński, Halina Holas-Idziakowa, Leonard Idziak, Andrzej Koniakowski, Stanisław Krakowiak, Kazimierz Najdenow, Jerzy Lewczyński, Edward Poloczek oraz Franciszek Stobik.

Specyfika pejzażu śląskiego. Fotografie sprzed lat

• Tekst, kurator wystawy: Andrzej Koniakowski
• Tłumaczenie: Monika Hartman
• Projekt graficzny: Katzrzyna Łata-Wrona
• Wydawca: ZPAF Okręg Śląski
• Rok wydania: 2006
• ISBN: 83-918283-6-0
• Ilość stron: 24
• Wymiary: 210x210mm
• Oprawa: miękka
• Język: polski, angielski
• Wydanie: pierwsze