Książka "W służbie nowoczesności. Fotografia w Warszawie 1864-1883" której autorką jest Marta Ziętkiewicz, prezentuje dzieje fotografii warszawskiej w okresie od upadku powstania styczniowego do roku 1883, czyli symbolicznej daty wynalezienia przez Konrada Brandla tzw. fotorewolweru zwiastującego kres wcześniejszego sposobu wykonywania zdjęć. Książka została wydana w 2024 roku, przez - Instytut Sztuki PAN.

Głównym celem mojej pracy jest umiejscowienie fotografii w ramach określonych praktyk społecznych, w obrębie których stanowiła ona tylko pretekst do mówienia o szerszych zjawiskach kulturowych, które determinowały jej rozwój w równym, a nawet większym stopniu niż postęp technologiczny i osobiste aspiracje poszczególnych fotografów. Co więcej, jestem przekonana, że takie ujęcie pozwala dojrzeć w fotografii nie tylko ilustrację czasów dawno minionych, lecz także pełnoprawnego uczestnika dyskursu kulturowego, w którym znalazły odbicie potrzeby i oczekiwania polskiego społeczeństwa, a który również aktywnie uczestniczył w procesie kształtowania się tego społeczeństwa u progu nowoczesności, w czasie, gdy erozji ulegały dotychczasowe struktury społeczne i system wartości, a współcześni musieli dostosować się do nowych realiów. W związku z tym niniejsza publikacja stanowi nowatorskie spojrzenie na omawianą problematykę i przyczyni się - mam nadzieję - do podniesienia stanu naszej wiedzy na ten temat. (...)

Marta Ziętkiewicz

Autorka zdecydowała się analizować medium nie jako autonomiczną formę sztuki czy wytwórczości, lecz jako element szerszej kultury popularnej zwracając uwagę, że narodziny i rozwój fotografii były nierozerwalnie związane z kształtowaniem się nowoczesnego społeczeństwa przemysłowego i w pierwszej kolejności miały służyć jego potrzebom. Książka śledzi więc bacznie uwikłania ówcześnie powstających zdjęć, umiejscawiając je w ramach określonych praktyk społecznych, w obrębie których stanowiły one tylko pretekst do mówienia o szerszych zjawiskach kulturowych. Skupiając się na najważniejszych typach XIX-wiecznej fotografii: portrecie, fotografii naukowej, reprodukcjom dzieł sztuki czy w końcu widokom miasta, publikacja zapoznaje czytelnika z całym wachlarzem uwarunkowań, które wpływały na rozwój medium w omawianym okresie. Ogromną zaletą książki jest nie tylko nowatorskie spojrzenie na polską fotografię, ale również wprowadzenie wielu nowych ustaleń faktograficznych opartych na szeroko zakrojonej kwerendzie archiwalnej, co stanowi istotne uzupełnienie stanu wiedzy na temat historii medium.

W służbie nowoczesności. Fotografia w Warszawie 1864-1883

• Autorka: Marta Ziętkiewicz
• Redakcja: Barbara Jamska
• Skład i łamanie: Iwona Puzio
• Projekt okładki i stron tytułowych: Gracjana Czerniewska, Arkadiusz Rabiński
• Wydawca: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk
• Rok wydania: 2024
• ISBN: 978-83-66519-83-1
• Oprawa: miękka
• Ilość stron: 285
• Wymiary: 160x230mm
• Język: polski
• Wydanie: pierwsze

Marta Ziętkiewicz - historyczka sztuki specjalizująca się w badaniach nad fotografią. Od 2022 roku pracuje w Dziale Fotografii i Rysunków Pomiarowych Instytutu Sztuki PAN. Kierowniczka i wykładowczyni studiów podyplomowych o specjalizacji "Fotografia: historia, sztuka, praktyki", prowadzonych w ramach IS PAN Stopień doktora uzyskała tu 2022 roku na podstawie rozprawy W służbie nowoczesności. Fotografia w Warszawie 1864-1883, przygotowanej pod kierunkiem prof. dr hab. Wandy Mossakowskiej. Inicjatorka serii konferencji naukowych Odkrywanie "peryferii": Historie fotografii w Europie Środkowo-Wschodniej. Od 2013 roku stale współpracuje z Photographic History Research Centre, działającym przy De Montfort University tv Leicester tu Wielkiej Brytanii. Jej artykuły ukazywały się tu czasopismach takich jak "Photography and Culture", "Images: A Journal of Jewish Art and Visual Culture", "Dagerotyp", "Konteksty", "Pamiętnik Teatralny", a także tu tomie "Cold War Camera" (Duke University Press 2023).