Książka "Iš nežinios į nežinią. Antrojo pasaulinio karo atbėgėliai Lietuvoje" wydana w 2015 roku, przez Narodowe Muzeum Sztuki im. M. K. Čiurlionisa w Kownie, przy okazji wystawy, prezentuje fotografie wykonane przez Edmunda i Bolesławy Zdanowskich, w czasie II wojny światowej - dokumentujące los uchodźców wojennych na terenach Wileńszczyzny zajętych przez władze litewskie w latach 1939-1940.

W 2014 roku przypadała 75. rocznica przybycia uchodźców - ludności cywilnej i internowanych żołnierzy polskich, wycofujących się z 1939 roku. 1 września Niemcy napadły na Polskę i zatopiły Litwę. Nieco później, w październiku tego samego roku, przybyli także wygnani przez władze mieszkańcy Niemiec i Związku Radzieckiego.

Wydarzenia te były ogromnym wyzwaniem dla rządu Republiki Litewskiej, gdyż zaraz po odzyskaniu Wilna (10 października 1939 r.) musiał on rozwiązać wiele problemów związanych z przybyszami: bezpieczeństwo, rejestracja, zakwaterowanie, wyżywienie, zasiłki, świadczenie usług medycznych, opieka nad sierotami, edukacja i inne. Według wyliczeń Litewskiego Czerwonego Krzyża 2 grudnia 1939 r., zarejestrowano 18311 przyjazdów: 3273 Litwinów, 7728 Polaków, 6860 Żydów, a w połowie stycznia 1940 r. na Litwie było około 34939 osób: 4173 Litwinów, 17297 Polaków, Gudów, Rosjan i 13469 Żydów.

Atmosferę Wilna przełomu lat 39. i 40. XX w. uchwycili na fotografiach Edmund i Bolesława Zdanowscy. Kolekcja fotografii nie była dotychczas prezentowana w żadnej przestrzeni wystawienniczej, na fotografiach uwiecznieni są Litwini, Polacy i Żydzi.

Fotografie oraz komentarze na ich odwrocie, zamieszczone w książce pochodzą ze zbiorów Działu Fototeki i Dokumentacji Narodowego Muzeum Sztuki im. M. K. Čiurlionisa w Kownie.

Iš nežinios į nežinią. Antrojo pasaulinio karo atbėgėliai Lietuvoje

• Fotografie: Edmund Zdanowski, Bolesława Zdanowska
• Kurator wystawy, opracowanie katalogu: Vaida Sirwdaite Rakutiene
• Autor artykułu historycznego: dr. Gintautas Surgailis
• Redakcja językowa: Aurelija Graźina Ruksaite
• Opracowanie graficzne: Milda Kairaitiene
• Tłumaczenie na język angielski: Armandas Rumsas
• Tłumaczenie na język polski: Beata Piasecka
• Wydawca: Narodowe Muzeum Sztuki im. M. K. Ćiurlionisa Kowno, Litwa
• Rok wydania: 2015
• ISBN: 978-9955-471-55-4
• Ilość stron: 198
• Wymiary: 215x287mm
• Oprawa: twarda
• Język: litewski, polski, angielski
• Wydanie: pierwsze

Podobne artykuły: