Książka "Archiwa wizualne dziedzictwa kulturowego. Tom II." pod redakcją Ewy Manikowska i Piotra Jacka Jamskiego, stanowi doskonałe wprowadzenie i komentarz do załączonej na płytach DVD bazy danych pochodzących ze zbiorów ikonograficznych Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości, warszawskiej organizacji społecznej założonej w 1906 roku. Książka zostałą wydana w 2014 roku, przez Instytut Sztuki PAN.

Polskim historykom sztuki i architektury, a także przeciętnemu odbiorcy kojarzą się one z czarno-białymi fotografiami przechowywanymi dziś w Instytucie Sztuki PAN: wykonane na przełomie XIX i XX w, w czasie I wojny światowej oraz w okresie dwudziestolecia międzywojennego, ukazują często już dziś nieistniejące bądź przebudowane miasta, pałace, kościoły czy synagogi z obszarów dawnej Rzeczypospolitej, przede wszystkim z ziem dawnego zaboru rosyjskiego, w szczególności Warszawy. Zbiór ten stanowi dzisiaj bezcenne źródło ilustracji, które zamieszczane są z jednej strony w pracach naukowych poświęconych polskim zabytkom, z drugiej - wykorzystywane są na stronach internetowych, planszach informacyjnych, wystawach poświęconych historii poszczególnych zabytków czy miejscowości1. Ponadto, zwłaszcza te utrwalone na kliszach szklanych, charakteryzują się nieraz znakomitą ostrością i swoistą magią, co sprawia, że zbiór ten inspiruje do organizowania cieszących się popularnością wystaw fotograficznych, na których pokazywane są świetnej jakości wielokrotne powiększenia wykonane na podstawie zdigitalizowanych negatywów szldanych. Już sam fakt tak częstego i szerokiego wykorzystywania tych fotografii uzasadnia sens projektu, który miał doprowadzić do pełnej digitalizacji zbioru i zarazem do jego identyfikacji, wydzielenia oraz inwentaryzacji. Celem tego projektu nie było jednak tylko - i nie przede wszystkim - stworzenie wygodnego narzędzia, które umożliwiałoby szybkie i łatwe przeszukiwanie całego zbioru oraz zamawianie reprodukcji wybranych jego elementów. (...)

Na załączonych płytach DVD znajduje się baza danych, w której oddtworzony został oryginalny układ dwóch kolekcji (TOnZP) - archiwum fotograficznego i zbioru rycin, która ilustrowana jest kilkunastoma tysiącami obiektów przechowywanych dzisiaj w Instytucie Sztuki PAN.

Archiwa wizualne dziedzictwa kulturowego. Tom II. Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Przeszłości

• Redakcja: Ewa Manikowska, Piotr Jacek Jamski
• Recenzenci: dr hab. Iwona Luba, dr Wojciech Walanus
• Redakcja i korekta: Marta Miziołek-Wieteska
• Projekt graficzny, skład i łamanie: Dariusz Górski
• Wydawca: Instytut Sztuki PAN
• Rok wydania: 2014
• ISBN: 978-83-63877-57-6
• Ilość stron: 350
• Wymiary: 170x240mm
• Oprawa: twarda
• Język: polski
• Wydanie: pierwsze

Praca naukowa i publikacja finansowana w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą "Narodowy Program Rozwoju Humanistyki" w latach 2012-2014 jako projekt badawczy.