Katalog retrospektywnej wystawy fotografii Waldemara Jamy "Wizerunki I, II, III ..." która miała miejsce w Muzeum Historii Fotografii w Krakowie od 15 maja do 22 czewrwca 1997 roku.

Wystawa obejmowała prace z cykli: Beton (1965-68), Moje prywatne pejzaże (1965-96), Manekin I (1968-70), Podróże (1970-91), Awers i rewers (1974), Zapis (Symfonia Słoneczna) (1975-80), Fantomy (1975-95), Apoteozy Polaków (1976), Auschwitz (1980-89), Wizerunki 3 (1980-92), Głowy (1984-85), Puszka pandory (1985), Mam gdzieś wieżę babel (1992) oraz Niebo (1992-95).

Od lat 60. twórczość fotograficzna Waldemara Jamy ewoluowała w różnych kierunkach. Interesował się zarówno fotografią czystą ("pure"), jak również metaforyczną, a później medialną, badającą relację znaku pochodzącego z natury, a następnie stającego się systemem w twórczości neoawangardowej (np. cykl "Zapis" z 1981 r.). Niemniej już w latach 60., może nie do końca świadomie, katowicki artysta dokumentował manekiny, strachy na wróble, cmentarze. Do tego rodzaju negatywów sięgnął z nową świadomością w końcu lat 80., próbując określić swój nowy styl, który posługuje się różnego rodzaju manipulacjami, przetworzeniami.

Jama nigdy nie posiadał swego mistrza, czy wzorca artystycznego. Posługiwał się "pasożytniczym" (określenie artysty) nastawieniem do doświadczeń neoawangardy, która w latach 70. i 80. zdominowała życie fotograficzne w Polsce. Dla Jamy stwarzała ona bardzo wieloraki materiał do jego dalszych operacji plastycznych, ponieważ łączy on w sobie postawę fotografa i przede wszystkim plastyka, którego celem jest obraz o charakterze malarskim, czasem plakatowym (np. z cyklu "Puszka Pandory"), przy czym chętnie zbliża się do asocjacji surrealistycznych, w których zderzenie poszczególnych fragmentów wizji, bądź jej intensyfikacja za po-mocą nałożenia i przenikania się obrazu, decydowała o sile tego rodzaju twórczości.

Jama od końca lat 80. zaczął tworzyć cykl „Wizerunki III" (1988-1991 r.), który wydaje mi się najważniejszy w jego dotychczasowej działalności. Sprawnie posługiwał się w nim metodą fotomontażu negatywowego, popularnego jako nowa strategia artystyczna w fotografii europejskiej lat 80. i 90. Prace katowickiego artysty nabrały specyficznego charakteru metafory przemijania i przede wszystkim śmierci, przenikającej wszystko.

Artysta-fotograf używał w tym cyklu starych, XIX-wiecznych fotografii, jak też rzadziej współczesnych, które w specyficzny sposób przetwarzał, co można uznać za formę inscenizacji, stosowanej nie w ortodoksyjny sposób, ale będącą jej pochodną. Częstym motywem tego cyklu są żydowskie nagrobki, w którym przenika je tajemnicze światło lub, może niezbyt szczęśliwie, maszyna do pisania i pióro, oraz w innym przypadku wiatrak. Okazuje się, że nie można dowolnie łączyć poszczególnych motywów. Zbyt swobodne ich syntetyzowanie powoduje, że ważne przesłanie traci swój nobliwy ton.

Inne realizacje były bardziej zgrafizowane. Np. drzewo zostało połączone z nagrobkiem oraz z grupowym portretem, przenikającym się z konarami drzew Teraźniejszość i przeszłość zespolone zostały znakiem przemijania i nostalgicznej śmierci, która nie przeraża i nie wstrząsa, jak w grafice późnego średniowiecza, ale jest czymś wszechobecnym i normalnym, z czym żyjemy na co dzień.

W "Wizerunkach III" znajdują się także prace, które w zdecydowanie większym stopniu są obrazem malarskim niż fotograficznym. Do najbardziej interesujących należy fotomontaż ukazujący manekin, przenikający się ze ścianą ze zdartymi plakatami, oraz inny przedstawiający częściowo oświetlony Księżyc. Zdjęcia Jamy pod względem kompozycji i jej klasycznej harmonii osiągają wyjątkowo wysoki poziom, przez co łatwo trafiają w określony stan emocjonalny odbiorcy. (...)

Krzysztof Jurecki

Wizerunki I, II, III ..., Retrospektywa

• Fotografie: Waldemar Jama
• Tekst: Krzysztof Jurecki, Waldemar Jama
• Tłumaczenie: Maciej Świerkocki
• Wydawca: Muzeum Historii Fotografii w Krakowie
• Rok wydania: 1997
• ISBN: 83-904496-9-2
• Ilość stron: 36
• Wymiary: 195x200mm
• Oprawa: miękka
• Język: polski, angielski
• Wydanie: pierwsze

Waldemar Jama (ur. 1942 r.). Otrzymał dyplom z fotografii na ASP w Poznaniu. Uprawia fotografię inscenizacyjną i dokument. W latach 60. był zrzeszony w Katowickim Towarzystwie Fotograficznym. Od 1973 roku jest członkiem ZPAF. Od dziesięciu lat pełni funkcję członka Rady Artystycznej ZPAF. W 2004 roku otrzymał tytuł profesora sztuk plastycznych. Wieloletni wykładowca fotografii na Akademiach Sztuk Pięknych w Katowicach i Gdańsku. Ważniejsze nagrody to Grand Prix MKiS na V Salonie Portretu Artystycznego - Gdańsk 1974 i X Biennale Krajobrazu Polskiego - Kielce 1987 r. Autor wielu znaczących wystaw indywidualnych i zbiorowych w kraju i za granicą. Otrzymał medal im. Jana Bułhaka za wybitne osiągnięcia twórcze w fotografii w 1997 roku. Rzeczoznawca fotografii przy Ministerstwie Kultury i Sztuki z wieloletnim stażem. W 1981 i 1998 roku otrzymał stypendia artystyczne MkiS oraz w 2009 roku srebrny medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis. Prace artysty znajdują się w zbiorach Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, Muzeum Historii Fotografii w Krakowie, Muzeum Narodowego w Krakowie, Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Historii Katowic, Stadtmuseum Esslingen, Musée de l'Elysée w Lozannie oraz zbiorach prywatnych.