Tyski Klub Fotograficzny KRON. Śląsk 1978-1983

Filmy

Hartwigowie

Najczęściej czytane

Książki o fotografii

Katalog fotograficzny

Tagi

Antoni Rut Ryszard Karczmarski Józef Rosner Galeria Obok ZPAF Fundacja Edukacji Wizualnej Bytom Joanna Zastróżna Muzeum Wsi Opolskiej Vladimír Birgus Photography Book Thomas Flechtner Kolekcja Wrzesińska

Tyski Klub Fotograficzny KRON. Śląsk 1978–1983 / The KRON Photography Club of Tychy. Silesia 1978–1983 - książka - monografia - Muzeum Miejskie w Tychach 2023

Książka "Tyski Klub Fotograficzny KRON. Śląsk 1978-1983" wydana przez Muzeum Miejskie w Tychach, to pierwsza monografia prezentująca dorobek grupy tyskich fotografów, którzy na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX wieku stworzyli jeden z bardziej wyrazistych zapisów dokumentalnych Górnego Śląska.

Książka jest podzielona na trzy części. Ich tytuły: "Głębiej", "Szerzej", "Dalej" - nawiązują do opisu pejzażu (a więc pojęcia, z którym najczęściej utożsamiane były fotografie KRONU), jak również do pracy badawczej, jakiej podjęli się autorzy i autorka tekstów.

W części zatytułowanej "Głębiej" Ewelina Lasota przybliża historię Tyskiego Klubu Fotograficznego KRON. Wydobywa z cienia osoby, których biografie były dotąd szerzej nieznane. Opisuje powiązania twórców KRONU z innymi postaciami i grupami twórczymi aktywnymi na lokalnej scenie fotograficznej, czy to z Zofią Rydet (Gliwice), czy Fryderykiem Kremserem (Opole).

"Szerzej" to tytuł części drugiej, w której głos zabierają profesor Maciej Szymanowicz i Ralph Goertz. Pierwszy analizuje, w jaki sposób specyfika regionu przesądzała o politycznym potencjale obrazów. Autor sięga do klasycznych już realizacji fotograficznych Jana Bułhaka i Antoniego Wieczorka, którzy dokumentowali Śląsk w drugiej połowie lat trzydziestych XX wieku, jak również do programu Kieleckiej Szkoły Krajobrazu i rozwijanego od 1968 roku przez Pawła Pierścińskiego Biennale Krajobrazu Polskiego. W swoim tekście profesor Maciej Szymanowicz opisuje, jak przez lata zmieniało się rozumienie fotografii krajobrazowej, która coraz częściej (i KRON był tego przykładem) zyskiwała interwencyjny charakter, ukazywała rzeczywistość w aspekcie regionalnym, ekologicznym i społecznym. Do wyjścia poza granice sztuki polskiej zachęca tekst Ralpha Goertza. Ten niemiecki badacz fotografii, filmowiec i kurator wystaw fotograficznych dzieli się swoimi spostrzeżeniami na temat podobieństw pomiędzy fotografiami KRONU a fotografiami powstającymi w tym samym czasie w Niemczech (szczególnie byłej NRD) i Wielkiej Brytanii. Choć autorzy związani z KRONEM tworzyli za żelazną kurtyną, intuicyjnie skupili się na tematach, wokół których także na Zachodzie koncentrowali się twórcy i twórczynie zainteresowani przeobrażeniami krajobrazu oraz tkanki społecznej miast pod wpływem przemysłu.

Wspomniane tradycje śląskiej fotografii stanowią istotny kontekst dla działalności KRONU w latach 1978–1983. Strategię obraną przez tyski klub scharakteryzowali Krzysztof Pilecki i Mieczysław Wielomski na łamach czasopisma "Foto" w 1982 roku: "Temat fotografii uprawianej przez KRON jest wspólny - Śląsk (od czasu do czasu stosujemy przerywnik w postaci fotografii pejzażowej, vide - Kielecka Szkoła Krajobrazu). Temat i sposób jego traktowania stanowi novum w polskiej fotografii. […] w wyniku fascynacji fotografią angielską (fotografia dzielnic robotniczych Londynu, Manchesteru, Liverpoolu) oraz własnych subiektywnych odczuć powstał właściwie niepowtarzalny, uestetyzowany dokument regionu śląskiego. Jest to fotografia trudna do zdefiniowania; swego czasu próbował ją określić Jerzy Busza jako »…liryki Manchesteru i przedmieść Londynu przeniesione na grunt Polski«. Oprócz dużego ładunku estetyzmu (malownicze dymy, faktura skażonej ziemi, urok starych familoków itp.) fotografia nasza stanowi przekaz informacyjny o ludziach i środowisku. Są to problemy: ekologiczny (skażenie naturalnego środowiska przez przemysł), socjologiczny (człowiek w powiązaniu ze środowiskiem, jego egzystencja) czy fragmenty etnografii (specyfika regionalizmu). Innymi słowy jest to fotografia - jak wcześniej zaznaczyliśmy - estetyczno-dokumentalna o sporych walorach artystycznych. Warta podkreślenia jest rzetelność i prawda w przekazywaniu tych wszystkich treści, stosowanie czystej fotografii bez udziwnień czy sztuczek technicznych. Jedyną »fanaberią « autorów jest manieryczne stosowanie obiektywu zerokokątnego i teleobiektywu. […] Sposób ten jest właściwie adekwatny do metody fotografowania oraz potęgujący ładunek emocjonalny zawarty w naszej fotografii. Warto też jeszcze wspomnieć o dużej kontrastowości prac przypominających czasami grafiki biało-czarne. I jest to znów plus dla rozwiązań formalnych tej fotografii; sposób ten mieści się w naszym pojmowaniu tematu, wręcz uwypukla go". Słowa te opisują podstawowe paradygmaty działalności artystycznej grupy KRON - przez którą przewinęło się kilkudziesięciu fotografów - ale głównie odnoszą się do tych twórców, którzy stworzyli markę klubu: Mieczysława Wielomskiego, Michała Cały, Tadeusza Kluby, Krzysztofa Pileckiego, Henryka Rączkowskiego i Zbigniewa Zalewskiego. (...)

Maciej Szymanowicz (Krajobraz z hałdami. O działalności Tyskiego Klubu Fotograficznego KRON na tle polskiej fotografii lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX wieku)

Część ostatnia zatytułowana "Dalej" proponuje subiektywne spojrzenie na fotografie Śląska, powstałe po rozpadzie KRONU w 1983 roku. Przywołujemy w niej prace autorstwa Marzeny Abrahamik, Arkadiusza Goli, Tomasza Liboski, Krzysztofa Szewczyka i Wojciecha Wilczyka. Intryguje nas napięcie powstające między obrazami tej samej przestrzeni, które dzieli kilkadziesiąt lat. Ciekawią nas też przeobrażania w obrębie samego dokumentu fotograficznego.

W książce znalazły się fotografie autorstwa Michała Cały (ur. 1948), Tadeusza Kluby (ur. 1951), Krzysztofa Pileckiego (ur. 1958), Henryka Rączkowskiego (1952–2008), Mieczysława Wielomskiego (1948–2018) i Zbigniewa Zalewskiego (ur. 1951).

Książka zawiera 67 fotografii KRONU z kolekcji Muzeum Miejskiego w Tychach, Muzeum Śląskiego w Katowicach oraz ze zbiorów prywatnych artystów i ich rodzin, oraz 34 fotografie współczesne. Ilustrowana jest archiwaliami związanymi z KRONEM.