Na szkle zapamiętane. Fotografie z kolekcji Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości 1906-2006

Filmy

Hartwigowie

Najczęściej czytane

Książki o fotografii

Katalog fotograficzny

Tagi

Ireneusz Kulik Andrzej Roszkowski Słupsk Weegee Nisko Muzeum w Tarnowskich Górach Adam Sobota Stanisław Lipka Wasif Munem Jan Styczyński Igor Omulecki Romuald Janion

Na szkle zapamiętane. Fotografie z kolekcji Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości 1906-2006 - książka Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk 2006

Album "Na szkle zapamiętane" prezentuje fotografie pochodzące z kolekcji Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości. Książka opracowana wspólnie przez Piotra Jamskiiego i Ewą Manikowską, została wydana w 2006 roku, przez Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk.

W zbiorach Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk znajduje się niemalże kompletny zbiór ponad 10 000 szklanych negatywów wykonanych przez członków Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości, działającego w latach 1906-1939 najpierw na terenach zaboru rosyjskiego, a potem w wolnej Polsce. Przystępując w roku 2005 do realizacji projektu, którego celem była pełna digitalizacja tego kruchego zbioru, liczyliśmy na to, że znajdziemy na kliszach wiele unikalnych świadectw nieistniejących już polskich zabytków. Zdjęcia te pochodzą bowiem przede wszystkim z okresu poprzedzającego I wojnę światową, a ich autorzy świadomie utrwalali na nich kościoły, zamki, kapliczki itp., które zagrożone były przez przesuwające się wojenne fronty lub - jak małe drewniane kościółki - skazane, ze względu na starość i szczupłość miejsca, na rozbiórkę. Szybko okazało się jednak, że wartość fotografii Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości nie ogranicza się tylko do tego cennego świadectwa. Zdjęcia wyraźnie odsłaniają panujące wówczas podejście do tego czym jest zabytek, teorie i możliwości konserwatorskie. Nie spodziewaliśmy się jednak znaleźć wśród klisz mających dokumentować zabytki zdjęć drewnianych dziecięcych kołysek, kobiet robiących pranie w rzece, malowniczych krajobrazów, portretów prowincjonalnych plebanów, które dla fotografa zdały się być ważniejsze od samego zabytku. Klisze ze zbioru TOnZP są więc nie tylko cennym świadectwem fotografii dokumentacyjnej, ale mogą być również ważnym źródłem dla etnografa dzięki zatrzymaniu w kadrze nieistniejących już polskich krajobrazów. Co więcej, tego typu zdjęcia są nie tylko małą częścią zbioru, sympatycznym dodatkiem, lecz stanowią o jego charakterze: wydaje się, że dla członków Towarzystwa fotografia była nie tyle narzędziem do lepszego utrwalania zabytków, ile zabytki często stanowiły pretekst do fotograficznej przygody podczas inwentaryzacyjnych wędrówek. To, że wiele z tych zdjęć można nazwać artystycznymi, że tchną one życiem, pełno w nich ludzi, krajobrazu, codziennych przedmiotów to jednak nie tylko wynik zafascynowania możliwościami fotografii, ale również zupełnie innego niż dzisiaj rozumienia konserwacji i inwentaryzacji zabytków. (...)

Ewa Manikowska, Piotr Jamski