Książka Aleksandra Salija "Ślady pamięci" ostrowieckiego fotografika, malarza i teoretyka sztuki, została wydana 2013 roku, przy okazji retrospektywnej wystawy fotografii artysty w Galerii Fotografii Miejskiego Centrum Kultury w Ostrowcu Świętokrzyskim.
"Ślady pamięci" - tytuł prezentacji przybliżającej w retrospektywnym ujęciu drogę twórczą Aleksandra Salija, już od ponad pięciu i pół dziesięcioleci zaznaczającego swą aktywność na obszarze fotografii, może u widza wzbudzić ciekawość, co autor chciał dać do zrozumienia, co przekazać, na co zwrócić uwagę poprzez ów szyld zapowiadający ekspozycję. Nie pytając artysty o wyjaśnienie, wszak on swoje już zrobił, a dzieła opuszczając pracownię zaczynają samodzielne życie i w symbolicznym sensie przestają być jego, i choć noszą jego podpis, należą do odbiorcy, który zyskał przywilej ich interpretacji – spróbujmy dobrać klucz do złamania tytułowego szyfru.
Pomocna może nam się tu okazać łatwa, bo przychodząca na myśl po pobieżnym spojrzeniu na zestaw dzieł przedstawionych na wystawie konstatacja, że Aleksander Salij poprzez zdjęcia opowiada o swych artystycznych przygodach w krainie fotografii jako wędrowiec, który spośród wielu przecinających ją dróg, ścieżek, szlaków, wybrał i upodobał sobie dwa, jakże różne, trakty. Biegną równolegle (rzadko zbliżają się ku sobie), panują na nich odmienne założenia ideowe i warsztatowe, także kanony estetyczne, a jedyne właściwie, co je łączy, to osoba autora… Pierwszy, naznaczony poetyką przede wszystkim reportażowego dokumentu (jest tu także znakomity portret) z socjologicznym zacięciem, wiedzie poprzez rozległy obszar fotografii czystej, klasycznej, drugi prowadzi przez – najogólniej ujmując - rewiry fotografii kreacyjnej i wszelkie doświadczenia zakładające eksperyment, poszukiwania formalne, badanie granic sztuki światłem malowanej. "Ślady pamięci" odniesione do zdjęć faktograficznych tworzą inny kontekst, aniżeli w powiązaniu z fotografią drugiego nurtu. (...)
O fotografii Aleksandra Salija mówi się przymiotnikami: analityczna, strukturalna, wizualistyczna, elementarna, abstrakcyjna. Być może jest wszystkim po trosze, nie przystając zarazem do żadnej etykiety, wymykając się próbom ujęcia w karby klasyfikacji. Autorytet, prof. Jerzy Olek, artysta fotografik i teoretyk sztuki jak Salij i jego rówieśnik, przedstawia się jako zwolennik fotografii niezależnej, która powołuje do istnienia byty autonomiczne, jest fotografią sprawczą, unaoczniającą światy niespodziewane, co można z powodzeniem odnieść do sztuki Aleksandra Salija. Natomiast wypowiadając się bezpośrednio o niej, w katalogu wystawy ostrowieckiego artysty, prof. Olek napisał: Gdy chodzi o fotografię [Salija] z pewnością nie jest ona analityczna. (…) Nie jest też abstrakcyjna. (…) Trudno ją również uznać za wizualistyczną czy elementarną, gdyż jej ekspresja jest zbyt posępna i dramatyczna. Jaka jest zatem fotografia Salija? Archaicznie nowoczesna, radykalna formalnie i aestetyczna tą siłą, która daje monumentalizowanie banału. Właśnie te cechy artystycznych artykulacji czynią z autora twórcę interesującego i w głębokiej warstwie całkowicie osobnego. (…) Salij – na szczęście – nie wpisał się (tak do końca) w żaden nurt i żaden ruch; czy to kieleckiej szkoły krajobrazu, czy neoawangardy. Cały czas - wchodząc raz po raz w konkretne sytuacje i układy – egzystuje pomiędzy. Pomiędzy historyczną nowoczesnością i najnowszej nowoczesności zaprzeczeniem, pomiędzy próbami akademizowania oraz brakiem przekonania do skrajnego radykalizmu. Stale jest więc jak gdyby pośrodku. Jak tylko może ucieka od rozmaitych akademizmów, lecz równocześnie mocno jest przywiązany do minionych kanonów estetycznych proweniencji awangardowej. I właśnie to zawieszenie "nigdzie" wydaje się być jego największą siłą. (...)
Jerzy Daniel
Książka została wydana w ramach Kolekcji Wydawniczej Fotografii Ostrowieckiej, której pomysłodawcą jest Andrzej Łada.
Ślady pamięci
- Fotografie: Aleksander Salij
- Wstęp: Jerzy Daniel
- Wybór zdjęć: Andrzej Łada
- Opracowanie graficzne: Paerł Działowski
- Wydawca: Miejskie Centrum Kultury w Ostrowcu Świętokrzyskim
- Rok wydania: 2013
- ISBN: 978-83-917114-5-3
- Ilość stron: 120
- Wymiary: 230x226mm
- Oprawa: twarda
- Język: polski
- Wydanie: pierwsze
Aleksander Salij (ur. 1942 r.) artysta fotograf, rysownik, malarz, teoretyk sztuki, od 1979 roku członek ZPAF, należy do Stowarzyszenia Pastelistów Polskich. Fotografuje od 1957 roku, związany ze świętokrzyskim środowiskiem fotograficznym. Studiował historię sztuki na KUL-u, był Prezesem Grupy V oraz trzykrotnym członkiem Rady Artystycznej ZPAF w Kielcach. Opublikował wiele tekstów publicystycznych i krytycznych z zakresu malarstwa i fotografii. Prace artysty prezentowane były na ponad 200 wystawach indywidualnych i zbiorowych. Jest laureatem wielu nagród krajowych i międzynarodowych, oraz dwukrotnym stypendystą Ministerstwa Kultury i Sztuki. W latach 1982-1983, w uznaniu zasług dla rozwoju fotografii kieleckiej otrzymał medale. Za zasługi w rozwoju fotografii polskiej uhonorowany został medalem 150-lecia fotografii. Prace artysty znajdują się m.in. w zbiorach Biblioteki Narodowej w Warszawie, Biura Wystaw Artystycznych w Kielcach, Biura Wystaw Artystycznych w Ostrowcu Świętokrzyskim, Galerii FF Jerzego Olka w Starym Gierałtowie, Muzeum Historii Fotografii Bievres we Francji, Muzeum Historyczno-Archeologicznego w Ostrowcu Świętokrzyskim, Muzeum Narodowego we Wrocławiu, Muzeum Narodowego w Kielcach oraz kolekcji Związku Polskich Artystów Fotografików w Warszawie.