Zielona Brama Oddział Muzeum Narodowego w Gdańsku zaprasza 13 marca 2015 roku, o godz. 18.00 na wernisaż wystawy fotografii "Zofia Rydet. Zapis socjologiczny 1978-1990". Podczas spotkania Andrzej Różycki, wygłosi wykład na temat twórczości Zofii Rydet. Wystawa potrwa do 3 maja 2015 roku.

Na wystawę składają się zdjęcia z najsłynniejszego cyklu fotograficznego pierwszej damy fotografii polskiej, która choć profesjonalnie była doceniana za życia, to wciąż jest mało poznaną autorką fotografii artystycznej. Cykl Zapis socjologiczny Zofii Rydet (realizowany w okresie 1978-1997, w tym materiał główny datowany na lata 1978–1990) jest jednym z najważniejszych dzieł polskiej sztuki XX wieku. Ze względu na swój rozmach stanowi ogromne wyzwanie dla badaczy i krytyków sztuki.

Artystka systematycznie dokumentowała życie ludzi w ich własnych mieszkaniach: czy to we wnętrzach wiejskich chat, czy to mieszkaniach w blokach (ten miejski aspekt projektu jest praktycznie nieznany - fotografie te nie były prezentowane na wystawach cyklu Zapis Socjologiczny). Ze swych modeli, skromnych ludzi w niezamożnych domach, czyniła reżyserów własnego świata. Dostrzegała ich potrzebę piękna, nawet jeśli niezgodnego z obowiązującym nurtem. Dzięki rejestracjom tych zindywidualizowanych światów stworzyła historyczne świadectwo polskich domów na przestrzeni ponad dekady. Wyrazistość tego przekazu jest tym większa, iż Rydet stosowała określoną metodę w ostatecznej prezentacji prac cyklu: identyczne kadry - pozy mieszkańców, wykonanie zdjęcia samego domu, z zewnątrz, niejednokrotnie z ornamentyką, detalem rzeźbiarskim, elementami gospodarstwa domowego, płotami. Mimo pozornego podobieństwa, portrety mieszkańców we wnętrzach różnią się - sztuczne kwiaty, makatki z życiowymi mądrościami, obrazy religijne i malarstwo różnej jakości opowiadają o swoich kreatorach więcej niż niejedna powieść. Wielkie natężenie szczegółów pozwala też na odczytanie nici porozumienia łączącego artystkę i jej modeli. Nici porozumienia i wielkiego zaufania, jakim została obdarzona przez setki osób.

Z pewnością znaczenie Zapisu socjologicznego wypływa poza obszar sztuk pięknych, stanowiąc bezcenne źródło wiedzy dla badaczy innych dyscyplin: antropologów, etnografów, socjologów i kulturoznawców. W 1989 roku Andrzej Różycki zrealizował bardzo ciekawy dokument o Zofii Rydet pod tytułem Nieskończoność dalekich dróg, Podpatrzona i podsłuchana Zofia Rydet A.D. 1989, który zaprezentujemy w czasie trwania wystawy.

W roku 2013 Fundacja Sztuk Wizualnych we współpracy z Fundacją im. Zofii Rydet, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie oraz Muzeum w Gliwicach rozpoczęła proces digitalizacji pozytywów i negatywów, opracowania i upowszechniania zdjęć z cyklu Zapis socjologiczny. Wyniki badań twórczości artystki oraz bogaty, zdigitalizowany materiał wizualny jest sukcesywnie udostępniany na stronie interntowej fundacji.

Zofia Rydet (1911-1997) - jedna z najwybitniejszych postaci fotografii polskiej, jest autorką takich cykli, jak: "Mały człowiek", "Czas przemijania", "Świat uczuć i wyobraźni". Ten ostatni został wydany w 1979 roku jako album ze wstępem Urszuli Czartoryskiej, złożony z serii poetyckich fotomontaży o dużej sile oddziaływania emocjonalnego, który opowiada, według słów autorki, "o człowieku zagrożonym już od chwili narodzin – o jego obsesjach, uczuciach, osamotnieniu, pragnieniach, o lęku, przed którym ratuje go tylko miłość, o tragedii przemijania, o strachu przed zagładą i zniszczeniem". Kolejny cykl, "Ślady", jest poruszającym świadectwem potrzeby obecności samej artystki poprzez wizerunek fotograficzny. Niewątpliwie jednym z najważniejszych dokonań Zofii Rydet jest stworzenie cyklu "Zapis socjologiczny". Jest to wykonana w kilkudziesięciu tysiącach negatywów monumentalna dokumentacja człowieka i społeczeństwa, realizowana samodzielnie w kilkunastu województwach całej Polski, a także za granicą. Ostatnią ważną serią stała się stworzona na przełomie lat 80. i 90. "Suita śląska", na którą składają się kolaże i fotomontaże zawierające autocytaty z wcześniejszych fotografii, głównie z "Zapisu socjologicznego", które artystka skomponowała na kształt ludowych przedstawień sakralnych, z kwiatami polnymi, materiałami, wycinkami z gazet. Jej prace znajdują się w najważniejszych zbiorach polskich, w tym w Muzeum Narodowym we Wrocławiu, w Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Fotografii w Krakowie, Muzeum Śląskim w Katowicach, a także poza granicami kraju: w Museum of Modern Art w Nowym Jorku, Centre Georges Pompidou w Paryżu, Museum of Modern Art w Kioto i w National Museum of Photography, Film and Television w Bradford.

Andrzej Różycki (1942-2021) - polski reżyser filmowy, fotograf, artysta współczesny, artysta multimedialny, scenarzysta, teoretyk sztuki. Absolwent kierunku konserwacji zabytków i muzealnictwa Wydziału Sztuk Pięknych na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu (dyplom w 1966 r.) oraz reżyserii łódzkiej Filmówki PWSFTviT., gdzie przez wiele lat nauczał. Był członkiem słynnej toruńskiej awangardowej grupy filmowej Zero-61 a w późniejszym czasie współzałożycielem i jedną z głównych postaci legendarnej łódzkiej grupy Warsztat Formy Filmowej. W 1966 roku wstąpił do Związku Polskich Artystów Fotografików. Jako reżyser stworzył blisko pięćdziesiąt filmów z obszaru etnologii, sztuki i obrzędów ludowych. Jest dokumentalistą związanym łódzkim środowiskiem progresywno-awangardowym. W latach 70. i 80. współpracował z Wytwórnią Filmów Oświatowych w Łodzi.

Wystawa została zorganizowana we współpracy Muzeum Narodowego w Gdańsku, Fundacji Sztuk Wizualnych oraz Fundacji im. Zofii Rydet.

Kuratorki Małgorzata Taraszkiewicz-Zwolicka, Małgorzata Ruszkowska-Macur, Zofia Augustyńska-Martyniak. Wybór prac: Andrzej Różycki oraz Piotr Lelek.

Zofia Rydet. Zapis socjologiczny 1978-1990

Miejsce wystawy: Galeria Zielona Brama - Oddział Muzeum Narodowego

Podobne artykuły: