Zapraszamy w sobotę 26 września 2020 roku o godz. 19.00 do Miejskiej Galerii Sztuki Współczesnej ms44 w Świnoujściu na wernisaż wystawy fotografii Zdzisława Pacholskiego pt. "Piętno wyróżnienia - Dylemat Marsjasza". Ekspozycja czynna do 18 października 2020 roku.

"Piętno wyróżnienia - Dylemat Marsjasza" Zdzisława Pacholskiego to wystawa, której jądrem są zdjęcia "bohaterów pracy" z okresu realnego socjalizmu w Polsce. W połowie lat siedemdziesiątych artyście zlecono wykonanie takich portretów, co w konsekwencji doprowadziło do ostrego starcia z apollińską estetyką socjalistycznego państwa. Zobowiązany formułą przyjętej prawdy obrazowania Pacholski zredukował "heroiczne" bohaterstwo pracy do realnej rzeczywistości. Ja jednak dostrzegam w tych portretach kształt mitycznego toposu tragicznej ofiary, złożonej na ołtarzu idei. Piętno wyróżnienia - dylemat Marsjasza. To oczywiście pozorny dylemat, przecież decyzja o współzawodnictwie już zapadła, podjęta z wysokości dyrektorskiego Olimpu. Budząc u wyróżnionej niepokojące przeczucie tragicznego końca rywalizacji, z krystaliczną apollińska ideą wtłoczoną w janusową powłokę Marksa - Engelsa. Rywalizacji, sprawiającej, że anonimowa malarka z fabryki maszyn rolniczych, staje się pełnokrwistą bohaterką czerwonego panteonu. Choć nie wie jeszcze, że w tej mitycznej opowieści przypadła jej rola dionizyjskiego sylena, Marsjasza. Dla Nietzschego Apollo symbolizuje świat pięknego pozoru.

W takim ujęciu sztuka rozumiana jest jako świat nieprawdziwy, układny. Można więc założyć, że jej celem jest zatarcie prawdy o wszechobecnym cierpieniu i konieczności śmierci. Inaczej rzecz ujmując, sztuka jest rodzajem fałszywego wyzwolenia od zła, podczas gdy poznanie dionizyjskie, czyli "przemoc obiektywu" właśnie powszechność cierpienia uwypukla. W takim kontekście istnieją u Nietzschego Apollo i Dionizos (Marsjasz) i w takim sensie opisuje ich Herbert w wierszu: "Apollo i Marsjasz", wierszu który jest ukrytym mottem tej wystawy.

Pracami dopełniającymi prezentację twórczości Pacholskiego w ms44, jest kompozycja graficzna "Obłoki Pamięci" i fotografie cyklu: "Heroizm widzenia" o tytule zaczerpniętym z eseju Susan Sontag zawartym w kanonicznym zbiorze tekstów krytycznych "O fotografii". "Pragnienie robienia zdjęć jest właściwie niewybredne, gdyż fotografowanie utożsamia się obecnie z przekonaniem, że dzięki aparatowi wszystko można uczynić interesującym. Jednak owa cecha bycia interesującym, podobnie jak okazywanie człowieczeństwa, jest pozbawiona treści. Fotograficzne zawłaszczanie świata z jego nieograniczoną produkcją notatek o rzeczywistości sprawia, że wszystko staje się jednakowe". (Susan Sontag "O fotografii"). Cykl "Heroizm widzenia" uzmysławia odbiorcy przebieg procesu kształtowania się artystycznego języka którym posługuje się Zdzisław Pacholski. Ujawniając to, co znajduje się pod powierzchnią gładkiej skóry fotograficznego obrazowania, a wzmiankowany "Heroizm" lokując w dekonstrukcji pojęcia widzenia. Sam autor tak pisze o swoim cyklu: "Lawina obrazów i nowe technologie chwieją wiarygodnością fotografii budowaną przez ostatnie 181 lat. Sugeruję wzmożoną czujność, bo dziś media nadużywają obrazów do kreowania naszych wyobrażeń o świecie rzeczywistym. Myślę, że w tym kontekście cykl "Heroizm widzenia" ma również wartość perswazyjną, choć mówi o strukturze obrazu, to informuje również, że nie jest tym, co przedstawia.". "Na świecie od czasu wynalezienia aparatu fotograficznego panuje osobliwy heroizm: heroizm widzenia. Fotografia stworzyła nową dziedzinę swobodnej aktywności, pozwalając każdemu rozwinąć niepowtarzalną żarłoczną wrażliwość. Fotografowie wyruszyli na kulturalne, klasowe i naukowe safari, szukając frapujących obrazów. Chcieli schwytać świat w pułapkę – płacąc za to cierpliwością i brakiem wygód - poprzez ten aktywny, zaborczy, oceniający i swobodny sposób patrzenia". (Susan Sontag "O fotografii").

Cykl fotografii "Piętno wyróżnienia", który w swej pierwotnej postaci, jest rzeczywistym przedstawieniem prawdziwych ludzi; to twórczy dialog, ze współcześnie słuszną tezą postawioną przez Sontag. Umowna "dionizyjskość" nie tyle obrazowania, ile przesłania, zawartego w pracach cyklu, to treść która nie "zawłaszcza świata", ale poprzez krytyczną analizę, czyni go wiarygodnym. Heroizm widzenia lokuje nie w kreacyjnym procesie, ale jego finalnym efekcie. Pacholski łapie w pułapkę obrazowaną chwilę, aby zachować i utrwalić jej historyczną prawdę, co nadaje jego pracy wymiar etyczny, twórczość Pacholskiego wykracza poza łatwą estetykę socjologicznego komentarza, dotykając rzeczywistość poprzez narrację właściwą sztuce. Artysta wydobywa z codzienności egzystencjalny dramat jednostek, które w rytmie wydarzeń politycznych tworzą Historię. Prace Zdzisława Pacholskiego to rzeczywistość wywrócona na nice, ujawniające, że złożoność współczesnego świata składa się z losów i dramatów zwykłych ludzi. Taka sztuka nie przemija wraz z czasem w którym powstała.

Kurator wystawy - Andrzej Pawełczyk

Zdzisław Pacholski (ur. w 1947 roku w Osiekach) - artysta fotograf, członek ZPAF od 1977 roku. Jest autorem wydarzeń artystycznych (m.in. wystaw z cyklu "Rewizja" 1977-79). Działacz kultury niezależnej w czasie stanu wojennego. Uczestniczył w wielu wystawach w Polsce i na świecie (m.in. Biennale w Săo Paulo w 1989). Honorowy członek niemieckiego stowarzyszenia twórczego Walbergener Kreis. W 2008 roku został wyróżniony medalem im. Waldemara Kućki przyznawanym wybitnym twórcom polskiej fotografii. Komisarz i uczestnik wystawy "70 lat polskiej fotoawangardy" pokazanej w Bergkamen i Rheine, Niemcy 1991.

Zdzisław Pacholski - Piętno wyróżnienia - Dylemat Marsjasza