Album "Wilno Jana Bułhaka" przedstawia dwa zbiory fotografii - pierwszy - sepiowy, nastrojowy - drugi - przeciwstawiający czerni-biel, zimny, technicznie prawie doskonały, będący efektem zwykłego zwolnienia migawki. Oba opisują to samo miasto - Wilno. Książka została wydana w 1996 roku, przez Muzeum Historii Fotografii Krakowie.

Na zaprezentowanych zdjęciach pokazano Wilno - jedno z najpiękniejszych miast kresowych II Rzeczypospolitej, widziane oczami Jana Bułhaka, najlepszego polskiego fotografika okresu międzywojennego. Przedmiotem zainteresowań wspaniałego artysty było właśnie to miasto - wyjątkowe, niepowtarzalne, jedyne w swoim rodzaju Wilnu poświęcił Bułhak wiele lat swojego życia i niezliczoną ilość prac. Wydawałoby się, że już połączenie tych dwóch elementów - autora i tematu fotografii - gwarantuje maksimum doznań estetycznych. (...)

W 1995 roku, po raz pierwszy fragment kolekcji został zaprezentowany na wystawie zorganizowanej w Muzeum Historii Fotografii w Krakowie przez niżej podpisanych. Teraz w rękach trzymasz, Czytelniku, publikację zawierającą poszerzony wybór fotografii wojennego Wilna. Zdjęcia zestawione są z fotografiami miasta z okresu międzywojennego. Wszystkie stanowią dokumentację pewnej epoki, której kres nastąpił wraz ze zniszczeniem miasta i opuszczeniem go przez tysiące dotychczasowych mieszkańców. (...)

Magdalena Skrejko, Andrzej Rybicki

Zaprezentowana wystawa składa się z dwóch, tylko pozornie niezależnych części. Pierwsza to fotografie Wilna, które powstały we wczesnym okresie twórczości mistrza, pomiędzy 1912 a 1919 rokiem. Wszystkie te prace ukazują klimat starego Wilna. Są wśród nich panoramy Starego Miasta z baszty Zamku Górnego, Góry Trzykrzyskiej i Ogrodów Misjonarskich. Częstym tematem prezentowanych zdjęć są wileńskie zaułki. Na tych zdjęciach Bułhak pokazał cały swój kunszt warsztatowy. Na kilku fotografiach utrwalił również nielicznych Wilnian, klęczącą żebraczkę przed furtą klasztorną, kobietę modlącą się w kruchcie kościoła bernardyńskiego. Ostatnią pracą wykonaną na Kresach przez Jana Bułhaka był zespół zdjęć Wilna z pierwszych dni po wkroczeniu do miasta Armii Czerwonej - 13 lipca 1944 r.

Zbiór powstały na zamówienie sowieckiej Wojennej Komendantury miasta Wilna. w krótkim okresie - od lipca do sierpnia 1944 r., to druga alternatywna część wystawy. W pracy nad tym zbiorem mistrzowi pomagał syn Janusz, również fotografik, jednak artystyczne walory zdjęć i ich techniczne cechy wskazują jednoznacznie na Jana jako autora tych fotografii. Ekspozycja jest pierwszą publiczną prezentacją "Wojennej kolekcji". Fotogramy ekspozycyjne wykonano z oryginalnych szklanych klisz znajdujących się w zbiorach Muzeum. Zdjęcia przedstawiają miasto wyludnione, w którym wojna całe ulice zamieniła w hałdy gruzów, grzebiąc pod nimi jedyny, niepowtarzalny klimat kresowej wielonarodowościowej metropolii. Z krajobrazu Wilna zniknęła na zawsze dzielnica żydowska i jej mieszkańcy. Na jednej z ostatnich fotografii widzimy spaloną kamienicę przy ul. Orzeszkowej, w której znajdowała się pracownia artysty. Spłonął w niej cały dorobek artystyczny Bułhaka: tysiące negatywów, sprzęt fotograficzny, albumy ze zdjęciami. Ze spalonego Wilna Bułhak przeniósł się w 1945 r. do Warszawy.

Andrzej Rybicki

Fotografie wykorzystane w książce pochodzą ze zbiorów Muzeum Historii Fotografii Krakowie oraz Instytutu Sztuki Polkej Akademii Nauk w Warszawie.

Wilno Jana Bułhaka

• Teksty: Joanna Kucharska, Magdalena Skrejko, Andrzej Rybicki
• Redakcja: Magdalena Skrejko, Andrzej Rybicki
• Opracowanie graficzne: Magdalena Skrejko, Andrzej Rybicki
• Projekt okładki: Andrzej Rybicki
• Reprodukcje stykowe: Maria Długosz
• Wydawca: Muzeum Historii Fotografii Krakowie
• Rok wydania: 1996
• ISBN: 83-904496-5-X
• Ilość stron: 88
• Wymiary: 212x301mm
• Oprawa: twarda
• Język: polski
• Wydanie: pierwsze

Podobne artykuły: