Ogólnopolskie Forum Rozwoju Kolejowych Szlaków Turystycznych, Muzeum Historii Fotografii, Muzeum Armii Krajowej, Muzeum Niepołomickie oraz Towarzystwo im. J. Piłsudskiego zapraszają na wystawę „Niepołomickie Pociągi Pancerne” organizowaną w ramach Projektu „Małopolski Pociąg do Historii”.

"Małopolski Pociąg do Historii" jest projektem edukacyjnym, zawierającym elementy rekonstrukcji historycznej, nawiązującej do szlaku pociągów pancernych w Małopolsce i wojnie obronnej 1939 r. Na wysokim poziomie merytorycznym i edukacyjnym realizowany we współpracy z Muzeum Narodowym w Krakowie, Muzeum Niepołomickim na Zamku Królewskim Niepołomicach, Muzeum AK przypomina o najświetniejszych kartach wojny obronnej 1939 roku i jedynej polskiej broni pancernej dorównującej, a wręcz lepszej od podobnych rozwiązań przeciwnika. Projekt adresowany jest zarówno do miłośników historii oręża polskiego, jak i do szerokiej publiczności, w tym z największych miast Małopolski.

Niepołomice w okresie II Rzeczypospolitej były bazą II Dywizjonu Pociągów Pancernych. Ta rzadka, dziś już nieużywana a nawet egzotyczna broń – w realiach wojny obronnej 1939 roku okazała się nadspodziewanie skuteczną – faktycznie jedyną odmianą polskiej broni pancernej, która w wyrazisty (choć lokalny) sposób wpłynęła na przebieg walk. Pociągi pancerne dysponowały potężną siłę ognia, stosunkowo mocnym opancerzeniem i potencjałem technicznym, pozwalającym na szybką naprawę torowisk, a co za tym idzie, mobilność. Załogi pociągów pancernych, jako zaawansowanej broni technicznej, charakteryzowały się wysoką kulturą techniczną; posiadały swoisty etos (jako wywodzące się często z rodzin kolejarskich), stanowiły, podobnie jak personel lotnictwa, marynarki wojennej czy wojsk samochodowych – elitę modernizującej się armii. Taki właśnie przekrój, zwłaszcza kadry oficerskiej i podoficerskiej, wpływał na poziom życia garnizonowego przedwojennych Niepołomic.

Polska była jednym z niewielu krajów, które utrzymywały znaczną ilość nowoczesnych pociągów pancernych. Wynikało to wprost z pozytywnych doświadczeń wojny manewrowej; zarówno polsko-ukraińskiej (1919 r.) jak i polsko-bolszewickiej (1920 r.) a także powstań śląskich. Pośrednio – wynikało to z doświadczeń austro-węgierskich i rosyjskich z czasów I wojny światowej; w wojskach tych służyli pod obcymi rozkazami Polacy.
Militarna służba kolei sięga wojny secesyjnej i Powstania Styczniowego; następnie Wojny francusko – pruskiej i wojny burskiej. Odegrały znaczną rolę nawet w końcowej fazie II wojny światowej, używane przez Związek Sowiecki i Niemcy. Po wojnie, w początkowym okresie PRL pociągi pancerne służyły do ochrony tras kolejowych, m.in. w czasie walk z oddziałami UPA. Bezpośredni związek historii pociągów pancernych z historia Niepołomic oraz fakt „niezagospodarowanej pamięci” – braku jakichkolwiek czytelnych śladów w mieście i brak w Polsce miejsca ukazującego militarna przeszłość kolei (ze szczególnym uwzględnieniem polskich pociągów pancernych) – upoważnia do rozważań nad powstaniem placówki ekspozycyjno-muzealnej właśnie na terenie Niepołomic.

Wernisaż wystawy odbędzie się we wtorek 25 listopada (Dzień Kolejarza) o godz.17.00 w siedzibie Muzeum Historii Fotografii w Krakowie przy ul. Józefitów 16. W programie: wystąpienia okolicznościowe, otwarcie wystawy.

 

Materiał fotograficzny: Adama Jońca, Krzysztof Wielgus, Rafał Róg oraz Izba Regionalna w Niepołomicach.

 

Scenariusz i koncepcja: Piotr Wilkosz (Muzeum Narodowe w Krakowie).

 

Muzeum Historii Fotografii w Krakowie
Niepołomickie pociągi pancerne
wernisaż wystawy: 25 listopada 2008 o godz. 17.00
Termin wystawy: 25 listopada - 7 grudnia 2008
Strona domowa: Muzeum Historii Fotografii w Krakowie