Galeria Fotografii Miasta Rzeszowa w Rzeszowie zaprasza w czwartek 8 sierpnia 2024 roku, o godz. 18.00 na wernisaż wystawy fotografii z prywatnej kolekcji Krzysztofa Neuberga "W ameryce _In america / Polskie ślady". Wystawa potrwa do 9 września 2024 roku. Wstęp wolny.

Znakomity niemiecki pisarz W.G Sebald w jednym z wywiadów powiedział, że "dla fotografii to (…) typowe, że wiodą egzystencję nomadyczną i potem zostają przez kogoś ocalone ". Ma rację, tak bywa. Jaką drogę przebyły z Ameryki i kiedy dwa stare albumy z negatywami, by ich zawartość mogła zaistnieć publicznie w postaci wystawy w Galerii Fotografii Miasta Rzeszowa? Albumy kupiłem okazjonalnie wiele lat temu od pewnego kolekcjonera. Byłem co najmniej piątym właścicielem tych negatywowych błon w formatach 6x6 i 9x14 cm, początkowo nieświadomym nawet co przedstawiają. Przeleżały u mnie długo wraz z innymi szufladowymi szpargałami, porzucone i zapomniane. Aż przyszedł czas, przyszedł taki moment (zawsze jest to zaskoczenie) ponownego odkrycia i zaciekawienia, co też takiego kryją zapisane światłem obrazy.

Wiele dni i godzin spędziłem w zaprzyjaźnionej rzeszowskiej Galerii Fotografii skanując negatywy. Kiedy okazało się, że cały ten zbiór to zdjęcia z lat 30. i prawdopodobnie 40. oraz 50. ubiegłego wieku, przedstawiające naszych rodaków w Ameryce zrodził się pomysł zorganizowania "polonijnej" wystawy.

Jestem przeciwny nadmiernemu ingerowaniu w archiwalny materiał fotograficzny, który ma być prezentowany. Tym razem jednak postanowiłem nie tylko poprawić jakość techniczną fotografii, ale w pewnych przypadkach zmienić proporcje kadru.

Na wystawę pt. W ameryce _In america / Polskie ślady wybrałem kilkadziesiąt negatywów. Wykonane z nich wydruki zostały ułożone, na ile to było możliwe, w tematyczne cykle. Pytanie, jakie często pojawiało się w trakcie przygotowywania wystawy brzmiało: Kim był (anonimowy jak się początkowo wydawało) autor tych zdjęć? Zagadkę dość szczęśliwie udało się rozwiązać. W jednym z albumów było kilka wąsko przyciętych karteczek. Wszystkie (oprócz jednej) zapisane charakterystycznym ozdobnym pismem. Wśród nich kartka z imionami i nazwiskiem: Leopold Karol Babirecki. Takim samym wyróżniającym się pismem został opisany jeden z negatywów, na którym widniały m.in. inicjały L.B. Numery na albumach też zostały podobnie wykaligrafowane.

Nawiązałem kontakt z Instytutem im. Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku. Okazało się bowiem, że w zasobach archiwalnych Instytutu znajdują się różne pisma, dokumenty a także dwa portrety Leopolda K. Babireckiego (1906–2001), byłego Komisarza Okręgu III Związku Narodowego Polskiego w Nowym Jorku. Zamówiłem kilka skanów. Analiza porównawcza odręcznych zapisków dała jednoznaczny wynik: albumy z negatywami należały właśnie do niego. Zapewne Babirecki był też autorem zdecydowanej większości albumowych zdjęć. Na trzech z nich udało się go również rozpoznać.

Próby nawiązania kontaktu z innymi instytucjami w sprawie fotograficznej kolekcji nie przyniosły spodziewanych rezultatów. Także ciekawy artykuł Jerzego Wróbla w polonijnej gazecie " Biały Orzeł ", zawierający prośbę skierowaną do czytelników o pomoc w identyfikacji miejsc i ludzi uwiecznionych na zdjęciach przeszedł bez echa. Pozostały domysły i przypuszczenia.

Powstała zatem wystawa – zagadka. Wystawa pozwalająca zwiedzającym włączyć się w próby budowania (chociażby na podstawie różnych fotograficznych detali) własnych opowieści, własnych rekonstrukcji zdarzeń związanych z życiem Polonii amerykańskiej.

Jestem pewny, że wiele z tych fotograficznych przedstawień uda się w końcu rozpoznać i dokładnie opisać. Tym bardziej, że obszar aktywności fotograficznej autora zdjęć można właściwie zawęzić do dwóch stanów: Nowy Jork i New Jersey.

Wystawa pt. W ameryce _In america / Polskie ślady, prezentowana w Galerii Fotografii Miasta Rzeszowa przypomina (mam nadzieję), że każdy, nawet drobny ślad, pozostawiony przed laty przez naszych rodaków w Ameryce, a także w różnych innych zakątkach świata, zasługuje na uwagę i ocalenie.

Krzysztof Neuberg

Krzysztof Neuberg (ur. 1953) - absolwent polonistyki w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Rzeszowie oraz studia podyplomowe w zakresie profilaktyki społecznej i resocjalizacji. Należał do Rzeszowskiego Towarzystwa Fotograficznego. Aktywnie uczestniczył w licznych wystawach i konkursach. Jest autorem artykułów o tematyce kulturalnej i literackiej drukowanych w "Nowinach", "Profilach", "Roczniku Przemyskim", "Przeworskich Zapiskach Historycznych", "Gazecie Bieszczadzkiej" i "Przekroju". Opracował i wydał "Kronikę Szkoły Żeńskiej w Przeworsku. (1929–1938, 1939–1944)".

Organizator: Galeria Fotografii Miasta Rzeszowa. Patronat honorowy: Prezydent Miasta Rzeszowa Konrad Fijołek

Krzysztof Neuberg - W ameryce _In america / Polskie ślady