Jerzy Kosiński (1933-1991) urodził się 14 czerwca 1933 r. w Łodzi, w żydowskiej rodzinie Lewinkopfów. Lata wojny spędził wraz z rodzicami na wsi, ukrywany w domu polskiej rodziny katolickiej. W latach 1950-1955 studiował na Uniwersytecie Łódzkim, gdzie uzyskał dyplom na wydziale nauk politycznych i historii. Po studiach pracował jako asystent (1955-1957) w Instytucie Historii i Socjologii PAN w Warszawie. W tym czasie zajął się twórczością fotograficzną. Był członkiem prestiżowych stowarzyszeń fotograficznych: The Royal Photographic Society of Great Britain (RPS), Photographic Society of America (PSA) oraz International Federation of Photographic Art (FIAP).

 

Fotografia była największą pasją Jerzego Kosińskiego w latach jego młodości. Zajmować się nią zaczął w 1954 r., kiedy poznał Jerzego Neugebauera - artystę fotografika, pracownika Wytwórni Filmów Fabularnych w Łodzi. Ich wspólna praca, początkowo na zasadzie nauczyciel-uczeń, po pewnym czasie stała się współpracą dwóch indywidualności. Jak wspomina Neugebauer: Zaczęliśmy pracować razem i mniej więcej po roku bardzo intensywnej pracy w ciemni, często po 24 godziny bez przerwy, Kosiński zrobił niesłychane postępy (...) Jurek był głównym pomysłodawcą i inicjatorem naszej pracy, niejednokrotnie nie nadążałem za jego energią, pomysły wylatywały mu jak z rękawa.

Pisał teksty o fotografii oraz czynnie uczestniczył w działalności łódzkiego oddziału Polskiego Towarzystwa Fotograficznego - organizował cykle odczytów i pokazów, był inicjatorem sprowadzenia do Polski pierwszej po wojnie wystawy wybitnych amerykańskich fotografów. W czasie zaledwie kilku lat zajmowania się fotografią, od 1954 r. do wyjazdu z Polski w 1957 r., Kosiński brał udział w kilkudziesięciu wystawach na całym świecie, m.in. w Argentynie, Brazylii, Japonii, Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, we Włoszech. Uczestniczył również w wystawach w Polsce, m.in. w 1956 r. w Wystawie Fotografiki Współczesnej w Warszawie, a w 1957 r. w międzynarodowej wystawie w Poznaniu Krok w  nowoczesność, później pokazanej w warszawskiej Galerii Krzywe Koło. W 1957 r. staraniem Zbigniewa Dłubaka, najważniejszej postaci w awangardowym ruchu fotograficznym w Polsce, odbyła się indywidualna przełomowa  wystawa Kosińskiego w Galerii Krzywe Koło w Warszawie. W 1988 r. miała miejsce druga indywidualna wystawa artysty w André Zarre Gallery w Nowym Jorku, na której pokazano zdjęcia z lat 50. wykonane w Polsce i ZSRR.

W tym samym roku wyemigrował do Stanów Zjednoczonych, gdzie osiadł na stałe w Nowym Jorku. W latach 1958-1963 studiował socjologię na Columbia University i w The New School for Social Research w Nowym Jorku. Obywatelstwo amerykańskie otrzymał w 1965 roku.

W Ameryce Kosiński zadebiutował jako pisarz, zbiorem esejów wydanych w 1960 r. W 1965 r. ukazała się jego pierwsza powieść The Painted Bird (Malowany Ptak, 1989), która przyczyniła się do światowej sławy pisarza. Kolejne powieści Kosińskiego to m.in.: Steps, 1968 (Kroki, 1990), Being There, 1971 (Wystarczy być, 1990), Cockpit, 1975 (Cockpit, 1992), Pinball, 1982 (Gra, 1993), The Hermit of 69th Street, 1988 (Pustelnik z 69 ulicy, 1992). Książki pisarza tłumaczone na wiele języków, znajdowały się na listach bestsellerów.

Otrzymał wiele prestiżowych wyróżnień literackich, m.in.: w 1966 r. Le Prix du Meilleur Livre Etranger za książkę Malowany ptak, w 1969 r. National Book Award za książkę Kroki. W 1980 r. za scenariusz na podstawie własnej powieści Wystarczy być został uhonorowany nagrodą za najlepszy scenariusz roku przyznaną przez Writers Guild of America i British Academy of Film and Television Arts (BAFTA). Był laureatem nagrody American Academy and National Institute of Arts and Letters, a także: Brith Sholom Humanitarian Freedom Award, Polonia Media Award, American Civil Liberties Union First Amendment Award. Jerzy Kosiński wykładał literaturę amerykańską na najbardziej prestiżowych uniwersytetach - Princeton (1969-1970) i Yale (1970-1973). Był stypendystą Fundacji Forda i Guggenheima. Otrzymał tytuły doctora honoris causa Spertus College of Judaica, Albion College w Michigan, Potsdam College, New York State University. W 1973 r. został prezesem amerykańskiego PEN Clubu i pełnił tą funkcję przez maksymalną ilość dwóch kadencji. W 1989 r. powołał do życia i był pierwszym prezesem Jewish Presence Foundation.

Jerzy Kosiński próbował też swoich sił jako aktor - w 1981 r. zagrał Zinowiewa w filmie Reds Warrena Beatty. Do Polski przyjechał pierwszy raz po 31 latach w 1988 r. Zaangażował się w działalność fundacji: Studiów Polsko - Żydowskich i Obecności Żydowskiej, których celem było ratowanie zabytków kultury żydowskiej w Polsce (m.in. odbudowa krakowskiego Kazimierza). Był pomysłodawcą i współuczestniczył w powstaniu amerykańskiego banku w Polsce - AmerBanku.

Kosiński zmarł śmiercią samobójczą 3 maja 1991 r. w swoim nowojorskim mieszkaniu.


Sorry, this website uses features that your browser doesn’t support. Upgrade to a newer version of Firefox, Chrome, Safari, or Edge and you’ll be all set.