Monografia "Józef Czechowicz. Fotografie" prezentuje twórczość fotograficzną Józefa Czechowicza, dzięki któremu możemy dzisiaj spojrzeć na XIX-wieczne Wilno, widziane jego oczami. Książka została wydana przy okazji wystawy prezentowanej w lipcu 2025 roku w Galerii im. Sleńdzińskich w Białymstoku.

Józef Czechowicz urodził się 2(14) marca 1818 roku w powiecie połockim, zmarł 1(13) stycznia 1888 roku w Wilnie, gdzie został pochowany na cmentarzu Bernardyńskim. Pochodził z rodziny szlacheckiej, kształcił się w gimnazjum w Witebsku. Początkowo nic nie zapowiadało, że zostanie fotografem - po szkole pracował jako księgowy wojskowego szpitala, później został inspektorem aprowizacyjny armii rosyjskiej.

Z fotografią związał się w 1853 roku, kiedy to pojawiła się nowatorska technika mokrego kolodionu. Przełomowym momentem stał się jego wyjazd do Paryża ok. 1856 roku, gdzie pogłębiał wiedzę fotograficzną. Po powrocie Czechowicz założył zakład fotograficzny w Kijowie, fotografował widoki tego miasta i Czernihowa, planował nawet wydawanie ilustrowanego czasopisma poświęconego zabytkom. W 1862 przeniósł się do Witebska, w którym kontynuował działalność fotograficzną. W 1865 roku na stałe przeniósł się do Wilna – miasta, które pokochał jak rodzinne.

W Wilnie otworzył atelier w Miejskim Ogrodzie i przez kolejne dziesięciolecia utrwalał najpiękniejsze widoki miasta: architekturę, ulice, panoramy, sceny codziennego życia, wnętrza świątyń i pałaców. Był pionierem fotografii pejzażowej na Litwie, a jego fotografie dokumentowały także ważne wydarzenia - wystawy, targi, budowy czy wizytę cara. W 1882 roku uczestniczył w wyprawie zorganizowanej przez hrabiego Władysława Zubowa wzdłuż Wilii i wydał powstał słynny album widoków nabrzeży rzeki.

Czechowicz prezentował swoje prace na wystawach w Moskwie, Paryżu i Wilnie, zdobywając nagrody - m.in. wielki srebrny medal na wystawie Politechnicznej (1872) i odznaczenie Rosyjskiej Wystawy Przemysł i Sztuki (1882). Był członkiem Francuskiego Towarzystwa Fotograficznego. Wydawał zdjęcia pojedynczo lub w formie albumów - łącznie stworzył około 250 fotografii pejzażowych i dbał o swoje prawa autorskie. Był doceniany przez współczesnych – Jan Bułhak uważał go za pierwszego wileńskiego fotografa-pejzażystę i prekursora fotografii ojczystej w jej nowoczesnym rozumieniu. Po jego śmierci atelier i negatywy odziedziczyła Anna de Rotte, późniejsza żona malarza Wincentego Sleńdzińskiego. Jego zdjęcia do dziś przechowywane są w muzeach i bibliotekach w Polsce, na Litwie, we Francji, Rosji i w Watykanie.

Józef Czechowicz. Fotografie

• Fotografie: Józef Czechowicz
• Teksty: Elżbieta Korol, Dainius Junevičius
• Korekta: Ewa Karczewska, Patryk Gawrychowski, Izabela Suchocka
• Opracowanie graficzne i skład: Krzysztof W. Wróbel
• Wydawca: Galeria im. Sleńdzińskich
• Rok wydania: 2025
• ISBN: 978-83-68398-09-0
• Ilość stron: 144
• Wymiary: 234x260mm
• Oprawa: miękka
• Język: polski
• Wydanie: pierwsze

Na wystawie w Galerii im. Sleńdzińskich w Białymstoku zaprezentowano eksponaty pochodzące ze zbiorów: Biblioteki Uniwersytetu Wileńskiego, Litewskiego Muzeum Narodowego, Archiwum Literatury i Sztuki Litwy, Muzeum Narodowego w Warszawie oraz Galerii im. Sleńdzińskich w Białymstoku.