Zapraszamy 4 kwietnia 2024 roku, o godz. 17.00 na wernisaż plenerowej wystawy fotografii autorstwa Jadwigi Janowskiej "False Flag" która będzie prezentowana na placu Fajrant przed Muzeum Śląskim w Katowicach. Wystawa potrwa do 30 czerwca 2024 roku.

Gliwicka radiostacja jest ważnym symbolem miasta, charakterystycznym punktem, elementem łączącym to, co historyczne z nowymi symbolicznymi identyfikacjami. Wykonany z drewna modrzewiowego maszt radiostacji jest najwyższą drewnianą konstrukcją w Europie i zarazem najwyższą drewnianą stacją nadawczą na świecie.

Radiostacja jest Pomnikiem Historii – to tam 31 sierpnia 1939 roku miała miejsce prowokacja gliwicka, operacja typu false flag, będąca propagandową akcją dywersyjną. By zyskać pretekst do wypowiedzenia Polsce wojny, III Rzesza zaplanowała na granicy polsko-niemieckiej serię zainscenizowanych zdarzeń. W Gliwicach niemieccy napastnicy udający Polaków zaatakowali radiostację. W działaniach zginął Franciszek Honiok, uważany za symboliczną pierwszą ofiarę II wojny światowej. Z przygotowanego komunikatu finalnie do radiosłuchaczy dotarło tylko dziewięć słów: „Uwaga, tu Gliwice. Radiostacja znajduje się w polskich rękach…”. Następnie radio zamilkło z niewyjaśnionych przyczyn. Choć akcja nie powiodła się tak, jak zaplanowano, 1 września 1939 roku rozniosła się po świecie spreparowana informacja o „polskim napadzie”, a prawdziwe tło tamtych wydarzeń poznano dopiero podczas procesów norymberskich.

Współczesny wizerunek gliwickiej wieży jest znakiem wizualnym kojarzonym z miastem. Cykl „False flag” Jadwigi Janowskiej to projekt fotograficzny o subiektywizowaniu symboli. Janowska nawiązuje do historii, wykorzystując archiwalne fotografie wykonane w czasie budowy masztu radiostacji, przedstawiając następnie jej współczesne oblicze. Ukazuje wszechobecność wieży, górującej nad miastem, wyłaniającej się zza budynków i drzew, obecnej w przestrzeni publicznej i prywatnej, a nawet na ciele mieszkańców. Znak jest eksploatowany na różne sposoby, zarówno w obiegu komercyjnym, jak i publicznym. Wieża może być wszystkim – Pomnikiem Historii, gliwicką wieżą Eiffla, tatuażem, nadrukiem czy kawałkiem pizzy zjadanym przez artystkę. Fotografka w przewrotny sposób podkreśla, że symbol miasta wymyka się sztywnym ramom, staje się sposobem identyfikacji z miejscem. „False flag” Jadwigi Janowskiej wskazuje, że symbol danej przestrzeni jest z jednej strony czymś stałym, a z drugiej jest to także najbardziej subiektywna rzecz w mieście.

Kurator wystawy: Dominika Szczech

Jadwiga Janowska (ur. 1994) to polska artystka fotografka, żyjąca i tworząca na Śląsku. Swoje pierwsze kroki w fotografii stawiała w gliwickiej grupie fotograficznej Aczkolwiek. Jest absolwentką Instytutu Twórczej Fotografii Uniwersytetu Śląskiego w Opawie (Republika Czeska). Obecnie wykłada na Wydziale Sztuki na Uniwersytecie Jana Długosza w Częstochowie. Członkini kolektywu Hydroza. Brała udział w programie mentorskim Nikon-NOOR Academy (2022). W 2018 roku zdobyła główną nagrodę za fotoreportaż w kategorii Young Poland na konkursie Grand Press Photo. Laureatka nagrody imienia Jana Sawki na festiwalu Fama (2021), a także drugiej nagrody w konkursie na Talent Roku organizowanego przez Pix House (2021). Jej prace były prezentowane w kraju i za granicą, m.in. w Galerii Sztuki Współczesnej Esta, na Rybnickim Festiwalu Fotografii, w K Mag Art Spot, Picture Doc, Pracowni Wschodniej, Domie, Granze Arsenali Fotogafie w Weronie, podczas Fotofestivalen Oslo Negativ, Rotterdam Photo, Merlinka Festival w Serbii, Noorderlicht Photo Festival oraz na wystawach i w publikacjach: Debuts, Eastreet, Fresh Eyes. Jest laureatką programu "Start-up kulturalny" CK Viktoria. Głównym medium, którym się posługuje, jest fotografia, ale sięga także po kolaż czy video. Najczęściej zajmuje się portretem oraz współczesnym dokumentem. Porusza zagadnienia dotyczące tożsamości, upływu czasu oraz kontekstów przestrzeni.

Jadwiga Janowska - False Flag