Centrum im. Ludwika Zamenhofa w Białymstoku zaprasza 10 listopada 2025 roku, o godz. 18.00 na wernisaż wystawy fotografii "Inny (nie) obcy. Śląscy Romowie 1991-2025" której autorem Arkadiusz Gola. Wystawa potrwa do 30 listopada 2025 roku. Wstęp wolny.

Opowieść o codziennym życiu romskiej wspólnoty, na którą składają się intymne portrety, obrazy wnętrz i przedmiotów, wspólnego świętowania i rodzinnych spotkań. Fotografie Arkadiusza Goli są nie tylko dokumentem, ale także szczerym zapisem relacji o tożsamości.

Pierwsza odsłona wystawy, w rozszerzonej wersji, była prezentowana w 2023 roku podczas XXXII Festiwalu Ars Cameralis.

Fotografie Arka Goli są zapisem spotkań w gronie romskich przyjaciół, próbą przeniknięcia rzeczywistości, która odsłania się przed jego oczyma. On rozumie, iż są otoczeni głęboką pamięcią przesuniętą w mglistą senną ciszę. To trudne wyzwanie odczytać mity ich świata, tak często niszczonego ciosami cywilizacji, uderzanego przez wszechmocną historię, brutalną politykę i brak tolerancji.

Gola zaczyna więc obserwować proste i banalne czynności dnia codziennego, chwile przymierzanych, a następnie nakładanych ubrań, przedmioty, często o wymiarze magicznym, wypełniające ich mieszkania. Uwiecznia słowa wpadające w jego oczy, chce zrozumieć ich brzmienie i odkryć tajemnicę języka. Nasłuchuje wypowiadanych szeptem lub krzykliwych fraz, jak również trzasku drzwi i szelestu szuflad w szafie. Doświadcza smaków oraz zapachów unoszących się nad stołem, ogląda obrazy zawieszone na ścianach, uzyskując świadomość, iż to skrzące iskry, prześwity światów, do których wracają, rozkwitających z przepychu pamięci. Dym z papierosa, skłębiający się w cwałujące chmury na wietrznym niebie, wspomnienia przodków, którym dziś oddaje się granitowy hołd, szmer ulicy poruszający widmowe tabory ciągnięte przez niewidzialne konie, wśród kwiatów na zielonych łąkach.

Marek Zieliński

[…] fotografie Goli są portretami antropologicznymi - to całościowe, pełne portrety, w których człowiek zintegrowany jest z otoczeniem, przedmiotami wokół, krajobrazem, mieszkaniem, innymi ludźmi. Wbrew pozorom nie jest to takie łatwe. Wręcz przeciwnie, antropologia to najtrudniejsza z nauk społecznych, stale balansująca na krawędzi sztuki, literatury i nauki, stale próbująca uchwycić człowieka w jego wyjątkowości i uniwersalizmie.

[…] Patrząc na fotografie Goli, widzę bowiem przede wszystkim silny, emocjonalny, pełen znaczeń związek z miejscem. […] Mam wrażenie, że niewiele jest takich Gadziów w Polsce, nie-Romów, którzy wśród pewnych kręgów romskich są w takim stopniu akceptowani, zapraszani i obdarzani zaufaniem. Na to pracuje się latami, a to, co widzimy na zdjęciach jest czymś więcej niż dokumentem. To zapis relacji, w których obecny jest także autor, Arkadiusz Gola, bo on sam jest częścią rytuałów odtwarzania wspólnoty, w końcu był i na weselach, i w środku zwykłej krzątaniny. Zapewne mimowolnie sam Gola stał się, i jest, częścią tej śląsko-romskiej rozmowy.

Michał P. Garapich (fragment tekstu „Romska historia Górnego Śląska – czyli rewolucyjny wymiar wizualnej etnografii Arkadiusza Gola” z publikacji „INNY [NIE] OBCY”)

Arkadiusz Gola - fotograf, kurator wystaw, absolwent, obecnie wykładowca w Instytucie Twórczej Fotografii Uniwersytetu Śląskiego w Opawie. Członek Związku Polskich Artystów Fotografików, ambasador marki FUJIFILM. Przez 34 lata fotoreporter Prasy Śląskiej, głównie Dziennika Zachodniego, obecnie fotofelietonista tego tytułu. Zawodowo związany z Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu, dla którego fotografuje przemiany w społeczeństwach u schyłku funkcjonowania przemysłu ciężkiego. Zdobywca nagród w najważniejszych krajowych konkursach fotografii prasowej. Autor kilkudziesięciu wystaw i publikacji z fotografią dokumentalną. Jego zdjęcia znajdują się w zbiorach muzeów w Polsce i za granicą.

Arkadiusz Gola - Inny (nie) obcy. Śląscy Romowie 1991-2025